page0695

687

Słownik bibltyny — Słowo

i ulepszone przez franoiszkana Marius a Calasio (Rzym, 1601, Londyn 1747). Bustorff, Concordant. biblinrum Hebr. Accesserunt novae corfdbrd. Chald. (Bazylea, 1601). Concordantiar. Hebr. et Chald. J. Bu^torfii Epitome, cura Chr. Rau, (Beroi. et Francfurt. 1677). Chr. Nolde, Concord. particular. Hebr aeo. Chaldaicar. (Kopenhaga, 1679). J. G Tympe, Recens. et annott. emendat. et indices adjecit, suisque locis inseruit concordant.. pronomin. separator. Hebr. et Chald. nunc primurn congestas a S. B. Tyrnbe (Je-nae, 1734). Julii Ffirst Concordantiae libror. V. T.sacr. Hebr atque Chald.

(Lipsk, 1840).    0) Konkordancyje greckie: do Nowego Testamentu: Xisti Be-

tulesi \Syxta Birken) Concordantiae, (Bazylea, 1546). H. Stephani Concor-dantia Graeco-Latinae Nor. Testamenti, (Paryż, 1594 i 1604; Genewa 1600). Erasmi Schmidii. Nov. Testament.Graec. Tameion, alias Concordantiae (Wit-temberg, 1631, później w Gotha 1717 i Glasgowie 1819; przedrukowane z opuszczeniami w Londynie 1830. Nareszcie K. H. Bruder wydał lepszą edycyję pod względem formy i treści, która po kilkakroc była przedrukowywana pod tytułem: Tameion swe Concordantiae omnium cocum Noii Testamenti Graeci, prhnum ab Erastno Sckmidio editae, nunc sec. critic. et her-men. nostrae aetatis rationes emendatae, auctae et melioj'i ordine disposilae, cura Car. Herm. Bruder, (Lipsk, Tauchn. 1840). Do textu tłomnczenia Siedmiuriziesiąt i innych dzieł Kirchera (Frankfurt, 1607): Abraham Tromm, Concordantiae Graec. ver*. rnlgo dictae LXX Interpretum, Lehmtur hicprae-terea roces Graecae pro Hebraicis redditae ab antięuis omnibus \ovi Testamenti int.erpret. quorum nonnisi fragmenta exstant Ampla, Symmacho, The-oaotione et aliis (Utrecht, 1718, tomów 0; in folio). Oprócz tego Sixtus Se-nens, (Bibl. sancf. I, IV, pag. 365), wymienia konkordancyje daleko dawniejszą, wykonaną w roku 1300, za przykładem kardynała Hugona, przez zakonnika Euthaliusa Rhodiusa, w jeżyku greckim, na Nowy Testament i na Septantę, którą widział w Rzymie w rękopiśmie. 3) Co się tycze konkordan-cyj łacińskich do Wnlgaty. dzieło kardynała Hugona było wydane po razpierw-szy w Bazylei 1543. in folio, potem przedrukowywane powielekroc. / ()prócz tego ;est jeszcze Frań. Lucas, Sacrorum Biblior. Vulg. editionis Concordan- ^ tiae, (Antwerpii, 1617), ogłaszane kilkakrotnie później z dodatkami Hugona Phalesiusa. Pauli Tossani aliorumąne eruditorum rirorum Lexicon eon-cordanHale Bibficum_t opus iterato prodire jussum cura 'et, induswm J. Frid.*^Ah~*'~ Clotz (Erf. 1687): ten słownik biblijny mniej jest zupełny od dzieła Fr. Lu-cas; ale tu harmonija ustępów dokładniej przytaczana, gdy Lucas wskazuje „ tylko harmoniję wyrazów. Dodać jeszcze należy konkordancyje łacińskie Fr. Schmila, w Wiedniu, 1805 i Concordan.Bibl. sacr. rulg. bdit. cura et studio Dutripont theol. professoris, (Parisiis, 1838, apud Belin-Mandar). L. U.

SłOWO (verbum), grammatyczna częśc mowy oznaczająca byt, stawanie się lub czynność przedmiotu; ponieważ zaś zarówno byt przedmiotów, jako też ich stawanie sie i czynność są objawem sił działających w naturze, przeto ogólnie mówimy, że słowo oznacza działanie. Jako wyrażające nasz sąd o przedmiotach, jest ono najważniejszą częścią mowy. Jak wszystko co tylko istnieje bez działania byłoby martwem, tak podobnie imię bez słowa nie wydałoby żadnej myśli i sądu, a mowa byłaby tylko prostem wyliczeniem przedmiotów.

Przez słowo dopiero imię żyje, otrzymuje d uszę, czyli staje się osobą, żyjącym subjektem; ono tylko zdolne jest wyrazić nasz sąd i samo stanowi zdanie choćby przedmiot działający nie był wyraźny, bo gdzie jest działanie, tam musi być już działający przedmiot. Po l względem wewnętrznego swego zna-