page0704

696

Słapca— Słnpek

kościoły, z których dwa tylko do dziś dnia dotrwały. Z tych fara, jak z budowy wnosić należy, około środka XIV wieku założona, wewnętrzną budową swoją w pierwotnych dochowała się kształtach. Zniszczona w czasie przećhodow szwedzkich, odnawianą być musiała zewnątrz i wtedy jej dach znacznie został zniżonym i wszystkie ślady tak dawnej starożytności zatarto. Gmach wystawiony w stylu gotyckim, wewnętr/nem rozłożeniem swojem i budową sklepień przypomina wielce kościół metropolitalny S. Jana w Warszawie. Oprócz erekcyi ołtarza Wniebowzięcia N. Panny z r. 1445 i zapisu na rzecz tego ołtarza z r. 1545, nie posiada ten kościół żi.dnych innych akt dawnych, t. nawet nie ma wiadomości komu założenie, swoje jest winien. Kościół Ś. Ducha drewniany ze szpitalem, oddawna już rozebrany został. Szpital z funduszem w kapitałach dołączono do kościoła Ś. Leonarda, a grunta do fary. Kościół Św. Leonarda na przedmieściu, drewniany, dotąd istnieje, a przy nim teraz urządzony jest szpital na 19 chorych. Ze starożytnych zabytków, znajduje się jeszcze w Słupcy szaniec, w kturym się Szwedzi okopali mm samego miasta dobyli. Cechy są tu liczne: z tych szewcy mają urządzenie z r. 1436 i liczne starożytne przywileje biskupów. Niemniej dawne zabytki posiadają kuśmierze od roku 1178. Stowarzyszenie Strzeleckie zaprowadzone w Słupcy roku 1431, ma przywileje z lat 1459, 1523, 1564 i 1637 i t. d. Miasto rządziło się prawem magdeburskiem, archiwum jego posiada 44 ksiąg obejmujących czynności wójtów, burmistrzów, rajców; najdawniejsze dochodzą do r. 1551. Oprócz tego znajdują się tam dwa kodexa prawa magdeburskiego w łacińskim i memieckim języku, pierwszy pisany w r. 1367, drugi w roku 1407. Przywilejów miejskich jest sztuk 56; oryginalne sięgają r. 1315. Sąto bardzo ważne zabytki do historyi miast polskich. Słupca dziś liczy ogólnej ludności 1,905 głów, ma domów 199, magistrat, stacją pocztową i 6 jarmarków do toku.    f. M. 8.

Słnpek (Pistillum), tak się nazywa w jeżyku naukowym botanicznym organ rozpładniania żeński, znajdujący się w kwiecie z którego po okwitnieniu owoc się wykształca. Słupki w kwiatach albo są pojedyncze albo też w większej liczbie i w kwiatach dwupłciowych mieszczą się pośrodku. Dolna część dupka zgrubiała zowie się zawiązkiem albo guzikiem owocowym (germen), niekiedy zaś jajnikiem (ovarwm), słada się właściwie z jednego lub wielu listków owocowych (carpophylla) i tworzy ciało wewnątrz próżne iub podzielone na kilka komór, w których znajdują się zawiązki przyszłego nasienia, zwane zalążkami (ovula) albo zawiązkami nasiennemi (gemmulae). Te zalążki przyczepione bywają do ścian komór lub do ich kątów u góry albo u dołu przestrzeni, lub też są przytwierdzone do osi środkowej, są wzniesione lub obwisło, mają położenie poziome lub pochyłe, są opatrzone ogonkami lub bez nich, lecz zawsze osadzenie ich podlega prawom stałym i niezmiennym. Zawiązek owocowy byw a albo górny, kiedy stoi wolno pośród innych części kwiatu, albo też dolny, kiedy zrosły jest z częściami go otaczającemi, jak to ma miejsce w jabłoni i gruszy i w tym razie składa się nie z listków owocowych lecz jest przekształceniem osi rośliny. Na końcu górnym słupka znajduje się znamię czyli blizna (stigma), która albo znajduje się bezpośrednio na zawiązku owocowym albo osadzona jest na szyjce, bedącej przedłużeniem tegoż zawiązku. W czynności zapłodnienia pyłek kwiatowy (pollen), wypadający z torebek pyłkowych (anłherae) i składający się z komórek pojedynczych, pada na znamię. Tutaj następuje właściwy wzrost ziarnek pyłku kwiatowego, występuje pierwotna ki-szeezka z błony komórki, wchodzi pomiędzy brodaweczki blizny i wzrastając przez