page0777

769

Sobory

Henryka V, dziewięciuset biskupów uchyliło inwestytury nadawane pastorałem i pierścieniem; drugi (r. 1139) pod Innocentym II papieżem, a za Lotaryjusza II odbył się przeciw odszczepieństwu Piotra de Bruys i herezyi Arnolda a Brescia. Trzeci (r. 1179) pod Alexandrem III, za cesarza Fryderyka I, przeciw Albi-gensom i Waldensom. Czwarty lateraneński (r. 1915), pod Innocentym III, potępił księgę opata Joachima i herezyje Amałryka.— Trzynasty sobór powszechny, a pierwszy Lugduński (Lyon), r. 1915, pod Innocentym IV, powołał chrześcijaństwo przeciw Saracenom i Mongołom, a wyklął Fryderyka II.— Czternasty sobór powszechny, a drugi Lugdufiski (r. 1971), pod Grzegorzem X papieżem, ogłosił na nowo dogmat o pochodzeniu Ducha Świętego od Ojca i od Syna.—Piętnasty sobór powszechny w Vienne we Francyi, (r. 1311), pod Klemensem V’, pierwszym z papieżów awenijońskich, zniósł zakon rycerski Tem-plaryjuszów (ob.) i potępił kacerzów Fratricelli, Beghardów Skutkiem zamieszkania papieźów w Awenijonie wybuchnęła schizma na Zachodzie roku 1378, z którą nastał upadek karności kościelnej. Ziąd powszechne wołania o konieczność „reformy w jego Głowie i członkach’’. Sobór Pizański (r. 1109) nie był prawnym, i zamiast położyć koniec schizmie, powiększył ją wyborem nowego papieża.— Szesnasty sobór Konstancyeński (r. 1111), niewięcej tćż był prawnym w swojej zasadzie i został nim dopiero po zwołaniu późniejszem przez Grzegorza XII. Przywrócił jedność Kościoła; poczem wybrany prawnie papież Marcin V, zatwierdził poprzednie uchwały soboru przeciw herezyjom Wiklefa i Hussa. — Siedmnasty sobór Bazylejski przestał być prawnym, gdy papież Eugenijusz IV przeniósł go do Ferrary, a następnie do Florencyi (roku 113£), gdzie stanęła unija z Kościołem greckim.—OŚ mn as ty sobór powszechny, a piąty Lateraneński zwołany przez Julijusza II, prowadzony dalej przez Leona X (r. 1519), nie przez wszystkich uważany za powszechny, ale mylnie, gdyż mu niebrakło żadnego warunku do prawności. Gallikanie uznać go nie chcieli, ponieważ uchwalił zniesienie Sankcyi Pragmatycznej.—Dziewiętnasty i ostatni powszechny sobór jest Trydencki, który przywrócił karność kościelną i potępił nauki Lutra, Zwingla i Kalwina (ob. Trydencki sobór). Skutki otrzymane przez każdy z soborów powszechnych czyli ekumenicznych świadczą o ich użyteczności i potrzebie. Sobory przyczyniły się najbardziej do utwierdzenia Kościoła w wierze, do walczenia jej przeciwników, do naprawy karności kościelnej. Wyłącznie o soborach powszechnych jest dzieło Catalani Sacrosancta oecumenica concńa prolegomenis et commentariis illustrafa (Rzym, 1736, tomów l,in fol.). Zbiory soborów są następujące: Merlin, Concilia generalia gi aeca et Latina (Paryż, 1593 i 1535, tomów 9, Kolonija 1530); Mansi, Sa-crornrn Conciliorum nora et amplissima CoUectio (Florencyja 1759, Wenecyja 1769—1798, tomów trzydzieści jeden in fol.). Van-Espen, Truct. histor. exhibens scholia in omnes canones Conciliorum (w tomie V dzieł wydania weneckiego). Walch, zbiór zupełny soborów (Lipsk, 1759). Richard Analyse des Conciles (Paryż, 1781). Zbiory soborów cząstkowych czyli narodowych są: Francyja Concilia antigua Galliae, Sirmonda (1699, Paryż, tomów 3); Concilia Galliae nomssima (Paryż, 1616). Hiszpanija: CoUectio maxima Conciliorum omnium Hispaniap et Mori 0?’bis, kardynała Saeorz de Aguirre (Rzym, 1693, tomów 1, in fol.) Anglija: Concilia Magnae Britanniae et Hiberniae Daw Wilkinsa (Londyn, 1731, tomów 1, in fol.). Niemcy: Concilia Germaniae, znane zwykle pod imieniem Hartzheima (Kolonija, 1719—1790, tomów jedenaście, in fol.) Józ. Ant. Binterima, Historya pragmatyczna Soborów narodowych, prowincyjalnych i dyecezalnych (Moguncyja 1831—1815, tomów 6). Węgry:

EV> CYKŁOPED1JA TOM XXIII.

19