page0898

890

_; Spirytualni — Spirytyzm

ściśle trzymali się ostrej reguły swego zakonu i przestrzegali ślubów ubóstwa, zgodnie z duchem sw ego założyciela. Na czele braci Spirytualnych, po śmierci ś. Franciszka, był święty Antoni Padewski. Bylito najgorliwsi z zakonników i dla tego zwani Zelantami, zelatores, zelantes. Wszelako błędne mniemania wciskać się pomiędzy nimi zaczęły, jako to pomycły moHtanistów, millenaryju-szów; zwłaszcza kiedy nader żywe spory podniosły się o znaczeniu reguły świętego Franciszka i głęboko podkopały miłość braterską między jego uczniami. Błędne mniemania rozszerzyły się między rokiem 1250 i 1260 za ge-neralstwa Jana z Parmy, wybranego generałem zakonu roku 1247. Poprzednio uczył on z korzyścią teologii w Paryżu i odznaczał się uwielbieniem dla dzieł opata Joachima. Na dworze rzymskim posiadał wielką wziętość. Innocenty IV wyprawił go roku 1249 do dworu byzantyńskiego dla układów o zjednoczenie czyli uniję Kościoła Wschodniego z Zachodnim, które wszelako do niczego nie doprowadziły. Za powrotem Jan znalazł regułę bardzo osłabioną między Franciszkanami, i wziął się gorliwie do jej naprawy, Surowe reformy, które usiłował zaprowadzić, wywołały skargi stronnictwa umiarkowanego. Zaskarżono go wkrótce przed papieżom, że nie uznaje wykładu reguły wskazanego przez stolicę apostolską, to jest konstytucyi wydanej przez Innocentego IV roku 1245, że chce podzielić zakon na dwie kategoryje, to jest trzymających się ściśle reguły i prawdziwego jej ducha, i osłabiających organi-zacyję św. Franciszka; że opata Joachima uwielbia jako doktora i proroka. Skutkiem tych skarg bj ło śledztwo wytoczone przeciw Janowi z Parmy i jego stronnikom. Generał oczyścił się z zarzutów o herezyję, ale musiał złożyć urząd na zgromadzeniu ogólnem w Ara coeli w Rzymie r. 1256. Około tego czasu biskup paryzki r. 1254 zaskarżył Franciszkanuw^r przed papieżem i przesłał mu księgę: Introdtictorius in Evangelium acternum sęu liber abbatis Joachim, i donosił że Franciszkanie trzymają się tego Introductorius, z którego załączył wyjątki. Alexnnder IV, następca Innocentego IV, w bulli z dnia 23 Października 1255 do biskupa paryzkiego, potępił rzeczoną księgę, w której powiedziano, że koło roku 1200 duch życia wycofał się z obojga Testamentów i przeniósł się do Ewangelii wiekuistej, którą składały trzy księgi opata Joachima: Liber concordiarum; Apocalypsis nova\ Psalterium decem chordarum\ że ta Ewangelija powierzoną była głównie zakonowi chodzących boso; ze św. Franciszek był aniołem, który w Apokalypsis trzyma pieczęć Boga żyjącego. Piotr 01iva z większem umiarkowaniem rozwijał zasady Joachima w swoich kommentarzach na Apokalypsis. Jan z Parmy i jego przyjaciele Gerard i Leonard nie uniknęli poszukiwań inkwizycyi. Gerard przypłacił swoje marzenia ośmnastoletniem więzieniem, a Leonard wiecznem wiezieniem. Piotr 01iva, który chciał wpływać stale na losy Franciszkanów w dziele odrodzenia świata, nietylko pismami, ale utworzeniem nowego zgromadzenia spiritualnych w Pro-waneyi, powielekroe był powoływany przed trybunał Kościoła, a księgę jego Postilla in Apocalypsin, potępił Jan XXII papież. Mniem unia braci spirytualnych, których nazywano później Fratricelli, przetrwały cały wiek XIV; przyjął je szczególniej Occam i jego zwolennicy.    L. R.

Spirytyzm, Duchownictwo. Około r. 1850, na bujnym gruncie .Stanów Zjednoczonych Ameryki północnej, gdzie wszelkie potworności zawiązków cy-wilizacyi w dziwny kojarzą się sposób z dojrzałemi i przeźytemi jej formami, powstała mniemana nauka o samowolnem niby wirowaniu stolików, i ztamtąd na czas krótki przeniosła się też była do Europy. Szła przyśpieszonym krokiem, bo łatwowierność i szarlataneryja podały były sobie ręce, aby ją upo-