page0944

Sap cha

936.

udał s ę zagranicę dla dalszego doskonalenia sic, gdzie najprzód w Monachium, potem w Ingolstadzie odbierali naukę; dla słabości brata powrócił do ojczyzny. Następnie wysłany do Lowanium w Niderlandach, pod Puteaszem dalej ćwiczył się. . Puteasz pismo swe Pompa prosphoneUca, pod imieniem młodych Sapiehów, z listem ich ojca do siebie pisanym, w druk podał. Udał się potem Kazimierz do Bruxelli dla nabycia sztuki rycerskiej, ztamtąd pojechał do Hol-landyi dla przypatrzenia się obrotom wojsk pod sławnym Spinolą. Zwiedził Francyją, Włochy, Rzym, Neapol, Wiedeń, dawszy się poznać panującym monarchom. Około roku 1630 powrócił do Litwy, i zaraz w Słonimie został wybrany na deputata trybunału, na którym wysokich swych umiejętności i przy-miotuw dał dowody; doskonale mówił siedmią językami. Zygmunt III miano *vał go pisarzem wielkiego księztwa Litewskiego, i powierzył mu archiwum Rzeczypospolitej do przejrzenia, w którem podówczas zachowane były oryginały praw i traktatów, ustawy narodowe, przywileje, dyplomata, akta, przymierza, instruktarze cełł i dochodów publicznych. Kochany od ojca dla swych cnót i zdolności, był mu w sprawach publicznych i domowych pomocą. Na sejmach z wymowy, w sądach trybunalskich z bezstronnej sprawiedliwości słynął. Był potem marszałkiem nadwornym (od r. 1638), na ostatek podkanclerzem wielkiego ks. Litewskiego, (od roku 1643). Pokój z Michałem Fedorowiczem, carem, w^r roku 1634 zawarł. W r. 1645 z polecenia króla witał Maryją Ludwikę, do Polski przybywającą, na granicach Pomorza, zkąd prowadził ją do Warszawy, własnym kosztem podejmując. W r. 1648 zrobił fundusz w akademii wileńskiej, na dwie katedry prawda cywilnego i kanonicznego, oraz bibli-jotekę swą z rzadkich dzieł złożoną, przez siebie zebraną, podarował. Władysław IV, tak go wysoko poważał, iż exekutorem testamentu swego naznaczył. Wkraczających Kozaków trzema szlakami do Litwy, na Mohylów^ Pińsk i Słuck, na Polesiu i pod Bychowem poraził i jego to staraniem kraje Litwy, od zalewu tego ochronionemi zostały, za co publiczne na sejmie 1649 r. od Stanów odebrał podziękowanie. Tysiąc ludzi kosztem jego utrzymywanych pod Zborowem, Berestezkiem i Zwańcen wałczyło. Jana Kazimierza w Litwie, w czasie napadu Szwedów wiernie bronił. Pobożny i przykładny, znam.enite pamiątki pozostawił po sobie w kościołach i klasztorach, których wiele albo na nowo fundował, albo istniejące odnawiał i uposażał. Umarł w r. 1656. Jest w druku jego Oratio ad Rpipublicae Połonae Senatores a 1649 dic-ata, umieszczona w dziele Luniga Orationes procerem Ruropae. Część III str 38; w Swadzie zaś polskiej zachowane są jego dwie mowy przygodne (tom Ij.— Sapieha (Jan Piotr), syn Pawła, kasztelana kijowskiego, sławny w w. XVII, bohater, urodni ł się w r. 1569, w domu ojcowskim odebrał wychowanie rycerskie. Na Wołoszczyzme pod sprawą Zamojskiego 1600 roku pierwsze dowody męztwa okazał; w' Inflantach, jako rotmistrz przy dobywaniu Wolmaru 1601 r. zaledwie życia nie stracił. Pod Dorpatem pci obozu miał w swojej komendzie od Chodkiewicza, u Kircholma 1605 r. dow^rodził prawem skrzydłem i z kawalera tak mężnie natarł, że najwięcej do otrzymania zwycięztw a przyłożył się, poczein cd Chodkiewicza do króla z doniesieniem o wygranej był wysłanym. Przeciw rokoszanom dwie chorągwie, husarską i kozacką, wystawił, Dymitra Samozwańca sprawy najmężniej bronił, po zabiciu którego obrany od wojska polskiego wodzem, wiele zwycięztw odniósł, wiele zamków', miast, twierdz zdobył, szczególnie pod Bołchowem, Kalazmem i Trójcą wsławił się, Szujskiego pokonał i Polakow zamkniętych z niewoli oswobodził. Bojarowie zaszli mu drogę i ofiarowali tron, ta propozycyja działania jego zachwiała, lecz poznawszy