page0948

910

Stadnicki

króla Stanisława Augusta, przedsięwziął był kontynnacyję Kroniki Polskiej Kromera po łacinie, i juz znacznie postąpił w tej pracy, gdy śmierć przerwała ukończenie tego dzieła. Umarł w Warszawie 1789 r. Są w druku następne jego dzieła^ 1) Oratio de natura et acte diligenter ad omnem in literis scien-tiisque profectum adhibenda (Warszawa, 1760, w 4-ce).    2) Oratio de lau-

dibus S. Thomae Aguinatis (tamże, 1761).    3) Mowa na pogrzebie Jana

Klemensa Branickiego (Kraków, 1777, w 1-ce).    F. M S.

Stadnicki (Antoni), historyk, syn Franciszka, starosty ostrzeszowskiego i Teresy Węźykównej, obywatel galicyjską dziedzic Zmigroda, gdzie posiadał szacowny księgozbiór do rzeczy polskich, był członkiem towarzystwa naukowego krakowskiego, nader gorliwie zajmując się historyją powszechną i krajową. Umarł w r. 1836. Są w druku następujące jego dzieła: 1) Rys historyi ludu żydowskiego w Europie, jako wstęp do dziejów ludu tegoż na ziemi Polskiej {Kraków, 1831).    2) Postrzeżenia nad wiekiem XIV (tamże, 1837).

Wspomnienie cnót Anny z hrabiów Siemińmieh Jabłonowskiej (Lwów, 1828). Zostawił w rękopiśmie swoje Pamiętniki prowadzone od r. 1775 do 1820. Zamiłowanie do nauk jakie miał, przelał na synów swnich, z których dwóch Ale-xander i Kazimierz byli, a jeden jest dotąd znakomitością literacką historyczną w Galicyi. — Stadnicki (Alesander), syn poprzedzającego, urodził się d. 27 Lutego 1806 r. w Cieklinie w^r obwodzie Jasielskim w Galicyi. Nauki prawnicze ukończył na uniwersytecie wiedeńskim 1826 r., poczem wstąpił do służby, w której zostawał do r. 1811. W tym zawodzie nabył gruntownej znajomości prawodawstwa i praktycznego poglądu na stosunki społeczne, równie jak administracyjne Galicyi, w połączeniu ż głębokiem znawstwem dziejów i prawndaw¹-stwa polskiego, co posłużyło mu do tern wytrawniejszego opracowania najważniejszych kwestyj publicznych. Wkrótce po wystąpieniu ze służby rządowej w 1841 przedłożył ówczesnemu sejmowi galicyjskiemu projekt Nadania użytkowej własności włościanom, którato praca wskazuje, że Stadnicki umiał połączyć zawód uczonego z obowiązkami obywatela. Została ona wprawdzie wtedy bez skutku, lecz we cztery lata przekonano się że autor projektu dobrze rzeczy widział i odgadywał przyszłość. Niepowodzenie owego projektu nie-odstręczyło go od dalszych niemniej zbawiennych dla stanu włościańskiego pro-pozycyj. Wypracował on plan Zaprowadzenia ksiąg gruntowych dla majątków włościańskich, który dotąd nie jest jeszcze zaprowadzony. Napisał drukowaną w dodatku do Gazety Lwowskiej gruntowną rozprawię: 0 spadkach włościańskich w Galicyi, rzecz do historyi prawodawstwa (w r. 1856) i o Urządzeniu gmin. Nareszcie należą do prac jego publicznych rozprawy: 0prawic przeciwko lii hwie z wielką znajomością rzeczy napisane, porównanie rozmaitych prawndawstw w tym przedmiocie z wyw odem stosownych wniosków; O autonomii i kilkanaście innych drobniejszych artykułów' w różnych dziennikach we Lwowie i w Krakowie od r. 1813 ogłaszanych. Inne prace jego wpadając bardziej w^r zakres badań dziejowych stanowią cenny materyjał do dziejów praw odaw^rstwa i stosunków społecznych w Polsce. Takiemi zaś są: 1) 0 wsiach tak zwanych wołoskich na północnym stoku Karpat (Lwów, 1848, w 1-ce). 2) 0 kniażsfwach we wsiach wołoskich z poglądem na wójtostwa we wsiach na prawie magdeburgskiem osadzonych (tamże. 1853).    3)    0 byłych wy-

nrannictwach umieszczone w Dodatku do Gazety lwowskiej w r. 1854.    1)

Materyjahj do historyi miast galicyjskich, mianow icie akta ławnicze tarnopolskie, szczurowieckie, kulikowskie i Pamiętniki miasta Żółkwi (tamże, 1856). W tymże samym Dodatku drukował: Wykład popularny Statutów Wiślirkich_y