page0974

966

Stanisław z Łowicza — Stanisławów

Stanisław z Łowicza (ob.) z Łowicza Stanisław.

Stanisław ze Skarbimierza (ob.) ze Skalbmierza Stanisław. Stanisław Z Krakowa (ob.) z Krakowa Stanisław.

Stanisław Z Proszowic (ob.) Rafał z Proszowic.

Stanisławów, miasteczko rządowe w gnbernii Warszawskiej, w powiecie Stanisławowskim, od miasta powiatowego Mińska mil 1⁶/₇ odległe. Przedtem było wsią, zwaną Cisek, która należała do dóbr książąt mazowieckich. « W' r. 1523, bracia Stanisław i Janusz, ostatni książęta mazowieccy, wynieśli ją do ,-zędu miast, obdarzyli prawem chełmińskiem, ustanowili targi i jarmarki, a łaźnie, postrzygalnię, wagę i farnice (woskolejnię), na użytek miasta przeznaczyli. W' krótkim lat przeciągu miasteczko to tak dalece wzrosło, iż lu-stracyja w r. 1564 odbyta, zastała tutaj 416 domów i obowiązanych do opłat starościńskich 263 rzemieślników. Wszystko to zniszczyła pierwsza wojna szwedzka tak dalece, że w r. 1660 zaledwie 40 zostało domów. Ucierpiało też niemało w czasie powtórnej wojny szwedzkiej. Po ustąpieniu Szwedów z kraju, gdy August II objął przerwane na czas rządy państwa, miejsce to, jako nieco obwarowane, śmiało nie uznawać go za króla, tem bardziej, iż garstka rycerstwa sprzyjająca Leszczyńskiemu, w niem sic zawarła. Naostatek po krótkiem oblężeniu poddało się w Lipcu 1712 r. Kościół parafijalny tutejszy obszerny, wystawiony został w r. 1525 przez założycieli miasteczka, książąt Stanisława i Janusza. Stanisławów liczy obecnie ludności ogólnej 1,217 głów, ma domów 101, dekanat tegoż nazwiska i magistrat.    F. Al S.

Stanisławów, miasto dawniej w województwie rnskiem, ziemi i powiecie Halickim, obecnie w Galicyi, obwodzie Stanisławowskim, położone nad dwoma Bystrzycami: Halicką czyli zgniłą i Tyśmieniechą, wytryskajacemi z wnętrza gór Karpackich, które chociaż nieco od siebie oddalone, płyną atoli w jednym kierunku i połączone następnie toną w nurtach Dniestru. Pierwotną osadę wiejską Zabłocie, Jędrzej Potocki, halicki, leżajski, kołomejski starosta, zamienił na miasto pod imieniem syna swego Stanisława, które też Stanisławowem nazwał. Dla zaludnienia i powiększenia nader szczupłej z początku osady, z Mołdawii i Węgier sprowadził ormijan, nawet żydów' przypuścił, aby przez handel i rękodzieła zabezpieczyć pomyślność mieszkańców; z tego powodu nowo założonemu miastu w r. 1662 odpowiednie nadał przywileje, zas dla pomnożenia chwały Bożej, tudzież na wysławienie Niepokalanej Dziewicy Panny Maryi, Świętych Dożych, Jędrzeja apostoła, Stanisława biskupa męczennika, patronów i Anny Matki Bogarodzicy patronki, kościół farny tegoż roku fundował, który przez Jana Tarnowskiego, arcybiskupa lwowskiego, w r. 1669 na kollegijatę zamieniony został. Król Jan Kazimierz nietylko przywileje miastu nadane roku 1663 potwierdził, ale i prawem magdeburgskiem obdarzył; przy-czem uwzględniając zasługi rodziny Potockich, godło ich familijne Pilawa, to jest otwarta brama fortcczna z trzema wieżycami i póllrzecia krzyża, w samym środku otworu za herb miasta tego przeznaczył, oraz dla wykonywania ćwiczeń wojennych zezwolił na założenie wiejskiej strzelnicy. Przy tak sprzyjającej życzliwości założyciela i zapewnionych korzyściach, ludność miejska powoli wzmagać się zaczęła. Ormijanom też roku 1665 zbudowano kościół ilewman? i odpowiedniemi uposażono dochodami. Opodal niego wystawiono cerkiew ruską drewnianą, a przy samych watach miejskich synagogę żydowską. Tenże nadto Jerzy Potocki własnym kosztem miasto do kota wałem Z ziemi, murem i fossą opasał, do ktorego dwie bramy oraz furtka i tyleż mo-