scandjvutmp18301

347

beku lub gdakania objawiają swe chęci, dopomagając sobie równie dziwacznemi migami. Dla tego nazwisko ich kretyn pochodzi od wyrazu chrześcijanin, którym ich mianują w okolicach alpejskich i pirenejskich, uważając ich za świętobliwych i od bóstwa natchnionych. Podobny zabobon widzieć się także daje między dzikiemi ludami. I tak mahometańscy pobożnisie oddają cześć obłąkanym, byle obłąkanie ich nie było złośliwe, tudzież ludziom na umyśle upośledzonym; zdarza się to widzieć szczególniej między kalende-rami, derwiszami, santonami, marabutami i innemi ich duchownemi osobami; wszyscy tacy mają na Wschodzie niesłychaną dla ludzi zdrowego rozsądku wolność czynienia wszystkiego co się im podoba, taki to mają tam przywilej upośledzeni na umyśle; mogliby go zazdrościć im ludzie zdrowego rozsądku w wielu naszych klimatach.

Z tern wszystkiem widział jednak Humboldt w Nowćj Grenadzie (rzeczypospolitej kolumbijskiej), przebiegając ten kraj wzdłuż rzeki Magdaleny, i na płaszczyźnie Bogota, przeszło sześć tysięcy stóp wysokiej, na gruntach bardzo suchych, wietrznych, widział tam mówię kretynów z ogromnemi odraźliwemi wolami; piją oni bardzo czystą wodę, a nigdy śniegowej nie używają. Rzecz nawet osobliwa, że takie wola zdarzają się między ludźmi zamieszkałemi w najzimniejszych, najsuższych i najwyższych miejscach, leżących blisko równika; ale skutek to może jest pokarmów zatykających.

ARTYKUŁ IV.

O wzroście ludzkim, czyli i) o olbrzymach, wielkoludach;

2j o karłach.

1. Wszystkie ludy przywiązywały wagę i ceniły wysoki wzrost ciała, jako znak mocy i wyższości na wojnie, na polowaniu i we wszystkich sprawach życia; dla tego dzicy, a szczególniej kobićty ubiegają się za wysokiemi, kształtnemi, silnie zbudowancmi mężczyznami; nasze także wyobrażenia o moralućj wielkości widocznie Avy-pływają z owej opinii, przez którą wystawiamy sobie wszystkich bohatćrów i sławnych wodzów jako wysokiego będących wzrostu, chociaż częstokroć rzecz się ma wcale przeciwnie, albowiem Tymur-Leng był człowiekiem pospolitego wzrostu, a Dawet Aleksander