scandjvutmpad01

166

kowćj, jego zaś układ gruczołowy i limfatyczny mocno bywa rozwinięty, nader wilgotny (1) podobnie jak u płci niewieściej.

Drugim znakiem jest brak porostu na brodzie, pod pachami i ua pagórku nadkrokowym, widzieć się to daje u wszystkich kastratów na których dokonana została operacyja przed czasem w którym włosy na tych częściach wyrastają. U zwierząt których samce odróżniają się od samic rogami, jak naprzykład jeleń, albo grzebieniem, ostrogami, jako to koguty i t. p. takim zwierzętom brakuje tych odróżniających je znamion, gdy przed czasem dostania ich poddane zostaną kastracyi; lecz jeżeli operacyja dokonana zostanie na nich po czasie, po epoce ich dojrzałości, wtedy mogą zatrzymać tę broń czyli znamiona swój męzkości. Podobnież człowiek wykastrowany po wyrośnięciu brody zatrzyma ją, lubo mniej gęstą niż zwyczajnie (2).

Z tego fizycznego osłabienia wynika, ze eunuchy pospolicie są bardziej otyłe niz inni mężczyźni; toż właśnie widzimy ua trzebionych wołach, baranach, kogutach, w porównaniu z temi co tćj operacji nie podległy. Osoby zbyt otyłe, nadewszystko kobiety bywają niezdolne do płodzenia, a to z przyczyny osłabienia które wynika ze zbytnićj otyłości.

Charlevoix zapewnia ze ludożercy Karaibowie kastrowali swych wojennych jeńców przed pożarciem ich, aby się lepiej utuczyli i zęby smaczniejsze było ich mięso. Co ci barbarzyńcy, jak powiadają, robią na podobnych sobie ludziach, to my czynimy ze swemi domowemi zwierzętami. Pewny nawet Anglik wykonywał tę ope-racyją na karpiach i innych rybach. Kastrowane zwierzęta bywają częstokroć większe, piękniejsze, ale przy tćm wątłejsze, niz inne nienaruszone; charakter ich staje się łagodniejszy, giętszy, co się także okazuje na ich głosie.

Pisali podróżnicy, nadewszystko podług P. Kolbe, że Hottento-ci pozbawiali się jednego jądra, aby przez to, Jak mówią, nabyli większej lekkości do biegu. Ale nie spostrzegali tego zwyczaju nowsi, godni wiary podróżni. Zdaje się więc że u tego ludu, równie

(1)    Muralt, Yade-meeum med. p. 468.

(2)    Arystoteles, Hut. attim1. IX, c. Ij Buff ; Hut. natur., Withof Dt cattratit.

p. 60.