scandjvutmpbf01

159

wyjść z jakiej długiej i ciężkiej choroby; tak to brak zaostrza w nas wdzięki roskoszy; umiarkowanie nawet w żądzach może być wyrachowaniem zmysłowych przyjemności, aby nadać większą moc ich wrażeniom: tajemnica szczęścia zależy na tern, aby umieć być trochę, byle w miarę, nieszczęśliwym. Otóż dla tego pojmujemy, że ludzie uważani za wielce nieszczęśliwych na tym święcie, nie koniecznie biedniejsi są od innych; a ponieważ wielkie dolegliwości usposabiają do wielkich roskoszy, przeto i wielkie roskosze przygotować także mogą wielki smutek. Ponieważ wszystko wynagradza się równera oddziaływaniem, nie widzimy więc słusznego powodu dla którego tyle ludzi nie rozsądnie wzdycha do innego stanu, niż jest ten, w którym się znajdują, kiedy im tenże jest znośny. Nie wiedzą o tem, że nie byliby więcej zadowoleni, gdyż ich potrzeby i ich namiętności, powiększyłyby się wraz z pomnożonym majątkiem. Niech nikt nie myśli żeby to miał być wynaleziony przez bogatych sposób na przytłumienie zazdrości ubogich; jest to pewne, codziennem doświadczeniem utwierdzone postrzeżenie.

Jeżeli więc tyleż użyć można szczęścia w krótkićm co i długićm życiu, i jeżeli każdy człowiek doświadcza mięszauiny dobrego i złego, dla czegóż użalać się na naturę? na co lękać się zbliżenia śmierci? na co pragnąć długiego życia? Azali uprzykrzone słabości zgrzybiałego wieku nie zatruwają jego przyjemności? Z tćm wszystkićm uważajmy co byt nasz na tym świecie przedłużyć może, albowiem nic spodziewamy się uleczyć ród ludzki z tej tak powszechnćj i tak naturalnej żądzy; każdy się użala, a przecież wszyscy żyć pragną (1).

Nię będziemy tu przytaczali przykładów długiego życia patryjar-chów i pierwszych ludzi, o których mówi księga Rodzaju: należą one raczój do religii niż do historyi naturalnej; w miejsce ich przywiedziemy inne późniejszej daty. Haller mówi, że zebrał w swych badaniach przykłady więcej jak tysiąca ludzi stuletnich. Wiedział o sześćdziesięciu dwóch osobach mających od stu dziesięciu do stu dwudziestu lat, a piętnaście innych które żyły od stu trzydziestu do stu czterdziestu lat. O dłużej żyjących mniej pewne są świadectwa

(iy J. And. Goltfr. Schoteling. De vita humana, inprimit ejut hreoitate hodierna, hujutque cnuais, rogitutionea. Hamburg 1750. Czytaj takie uaaze Trnite de lupuinan. r« «M, Ut. IV, Parył, 182* ia 8vo.

Pirej. Hist. Nat., Tom 1.

23