scandjvutmpe201

219

sławnych mężach wolno nam objawić nasze zdanie, przynajmniej wolne od wszelkiego uprzedzenia, sądzimy, ze orangutany nie wznoszą się do stopnia człowieka, aCamper wykazał dla czego nie mogą wydawać głosu; ale zdaje się nam, ze pojętnością przewyższają inne zwierzęta ssące, że stanowią, tak pod względem moralnym jako i fizycznym, pośrednie przejście między człowiekiem a zwierzęciem.

Zwierzęta te żyją owocami, nasionami, korzonkami, liśćmi, jajami i innemi podobnemi pokarmami, będąc z natury wszystko-żerne. Można je przyuczyć do różnych robót domowych; robią dość łatwo wszystko do czego się je przeznaczy. Chodzą prosto przy pomocy kija, a dobrze się bronią kamieniami, kijami, i t. p. Mówią, że czasami porywają Murzynki i inne kobićty, o których pilne mają staranie, ale używają ich do dogodzenia swej lubieżności. Żyją stadami, robią sobie małe szałasy z gałęzi i liści. Samice mają być wstydliwe i ukrywają swe płciowe części; zwierzęta te zdają się wstydzić gdy się im przypatuje; o teru już Bonliusz nadmienia. Poszedłszy po mięczaki na brzegi morza, wrzucają kamyki między skorupy wielkich muszli otwierających się do słońca, aby się potem nie mogły zamknąć i nie ściskały ich palców gdy mięso ich będą jadły. Orangutany umieją u stołu używać łyżki i widelca; kładą się w łóżko i nakrywają jak ludzie, piją wino, herbatę, i t. d.; bardzo lubią cukry. Ciepło ognia wielce się im podoba; ale mówią, że nie umieją utrzymać go przykładaniem drzewa, ani rozniecić gdy zgaśnie. Battel zapewnia, że gdy małpa umrze tedy inne przyrzucają ją gałęziami. Śpią częstokroć na drzewach, czasem robią sobie budy, w których śpią matki z dziećmi, samce zewnątrz się kładą. Karcą swe dzićci policzkując je; zresztą namiętne okazują do nich przywiązanie, zupełną dają im wolność, i skoro tylko zdołają same szukać sobie pożywienia, matka przestaje dbać o nie.

Żaden orangutan nie mieszka w krajach nowego świata; wszystkie gatunki należą do azyjatyckich i afrykańskich lądów. Twarz ich nie jest kosmata, i u niektórych tylko gatunków widać matą bródkę. Nakoniec, gdy dobrze przypatrzymy się wszystkim cechom podobieństwa orangutanów do ludzi, gdy dokładnie oznaczymy ich różnice, przekonamy się , że to są zwierzęta pod ludzką postacią, pojętniejsze od zwierząt czworonożńych, ale nierównie mnićj od nas