tpn 1 22489201

L. KRZYWICKI: CHARAKTERYSTYKA FIZYCZNA LUDNOŚCI ZIKM POLSKICH 471

Rozpatrując te liczby w zestawieniu z liczbami, dotyczącemi państwa rosyjskiego, należy pamiętać, że w Austro-Węgrzech, na mocy ustawy z r. 1869, do poboru staje młodzieniec po skończeniu lat 19 (w Rosyi 20). Tablica tylko co przytoczona wykazuje równoległość niejaką pomiędzy rubryką wzrostu średniego, a rubryką odsetku popisowej młodzieży, z powodu niskiego wzrostu niezdatnej do służby wojskowej: wyłamują się z pod tej równoległości kraje, odznaczające się wogóle wyższym wzrostem, co należy tłómaczyć obecnością w Styryi, Tyrolu, Dalmacyi, obok żywiołu wysokorosłego, dość obfitego zastępu osobników niskorosłych. Najważniejsza jednak, że i tutaj polski obszar etnograficzny, Galicya, wyróżnia się najniższym wzrostem młodzieży, strefa zaś ta znajduje poniekąd przedłużenie ku południowi i obejmuje Węgry i Siedmiogród. Ogniskiem wy-sokorosłości jest wybrżeże Adryatyku, mianowicie Dalmacya. Jest to okolica jedna z najroślejszych w Europie i wogóle na całej ziemi. Dzielnica ta obejmuje także Serbię, Bośnię, Hercegowinę i Czarnogórze, jak to wykazują pomiary nad rekrutami i żołnierzami: 1107 poborowych serbskich W. S. = 1709 mm.; 763 żołnierzy bośniacko-her-cogowińskich 1710 mm.; 41 cyganów bośniackich 1695 mm.

Ten wzrost, w połączeniu z innemi cechami fizycznemi, właści-wemi ludności nadadryatyckiej, skłonił J. Denikera do wyodrębnienia typu (rasy) n ad ad r y aty c k i ego, albo dy naryj skiego: jest to brunet wysokorosły (1680—1720 mm.), krótkogłowy (wskaźnik główny 85—86). Mając ośrodek swój w Serbii, Bośni, Dalmacyi, wchodzi w skład ludności Krainy i Istryi, Chorwacyi, Styryi, Tyrolu, istnieje wśród Ladynów szwajcarskich. Rozmieszczenie jego na półwyspie bałkańskim nie jest zbadane, acz rzecz niewątpliwa, iż istnieje w części jego środkowej, wchodzi w skład Hucułów, przerzuca się ku wybrzeżom morza Czarnego i uwydatnia swój wpływ w wysokim wzroście gubernii południowych Rosyi. Właśnie w ten obszar wrzyna się klinem przez Węgry i Bułgaryę wschodnią dostrzeżona przez nas w Królestwie i Galicyi strefa względnej niskorosłości. Jednak nie podobna w stanie obecnym materyałów antropologicznych wyznaczyć dokładnie jej granic. Możemy tylko przytoczyć nieco liczb: 382 Rumunów węgierskich W. S. = 1635 mm.; 59761 żołnierzy rumuńskich 1650 mm.; 1955 Bułgarów wschodnich 1638 mm.

Praca Goehlerta wtajemnicza nas szczegółowiej w to rozmieszczenie żywiołów roślejszych i mniej rosłych na przestrzeni monarchii austryacko-węgierskiej. Opiera się na 1,520.000 pomiarach nad rekrutami, powołanymi w okresie lat 1870— 1873, ale grzeszy wielu wadami: nigdzie nie podaje wzrostu średniego i wogóle liczb jakichkolwiek ani dla mniejszych, ani dla większych poddziałów zarządu