tpn 1 22483001

L. KRZYWICKI: CHARAKTERYSTYKA FIZYCZNA LUDNOŚCI ZIEM POLSKICH 609

i wskaźnikiem czołowym: czoła są węższe, a co za tern idzie, wskaźnik niższy.

§ 58. Ukształtowanie twarzy wykazuje wahania indywidualne rozleglejsze niż daje się to dostrzedz dla czaszki; liczby dla prze-rmarów otrzymane są z tego względu ciekawe, iż utrzymują i nadal ową zbieżność, która w zakresie czaszki istniała pomiędzy Galicyą a Lubelskiem ¹:

	Mężczyźni					Kobiety
	, szerokość	długość "	Wtw	O O 'o 05 et* £ o o	N O £	szerokość	długość	Wtw	XI o _o 'o co ce* £ o o~	Wcz tw
	ram.					mm.
Galicy a (Rowniacy) ....	138-1	128 8	92-7	—	695	—	—	—	—	-
Olkuskie.........	141-9	—	-	—	76-3	—	—	—	—	—
Opatowskie........	1412	135-7	96-1	94 6	76-5	1331	125-6	94-4	88-1	74-4
Opoczeńskie.......	1409	—	—	—	74-4	131-6	—	—	—	72-8
Lubelskie (włościanie) . . .	135 3	1260	93 0	70-0	73-0	133-3	1219	911	55-1	750
» (mieszczanie) . .	138 1	124 9	890	40-4	750	133-1	1191	89-5	27-8	740
gubernia warszawska . . .	1381	—	—	—	74-6	1291	—	—	—	72-9
Płońskie.........	142 3	1371	96-7	84-0	74-3	1350	1230	91-1	58-6	734
Szczuczy ńskie.....	1401	135-6	967	94-8	760	131-7	125 5	95-3	—	78-7
Podlasie mazowieckie . . .	121-5	118-4	97 4	80 0	64-2	1104	112-3	1020	90-9	61-4
Puławskie........	1401	121-1	86 4		75-5	133-6	113-1	81-9	—	760

tj. Galicya i Lubelskie stale odznaczają się twarzami względnie najszerszemu w stosunku do swojej długości. W związku z ukształtowaniem twarzy pozostaje wskaźnik nosa: im wskaźnik twarzowy jest wyższy, tern niższy wskaźnik nosa (patrz str. 610).

Uderzającą jest różnica pomiędzy mężczyznami, wśród których nosy garbate są liczniejsze, zadarte zaś mniej liczne, a kobietami: nos zadarty tworzy cechę Polek z ludu co najmniej w 26°/₀, a zazwy-

1

Ze względu na wskaźnik twarzowy wyróżniają zwykle dwie kategorye twarzy: powyżej wskaźnika 90 (twarze wąskoliee) i poniżej tej wielkości (nisko-lice); podano w tekście odsetki jednej tylko kategoryi, gdyż drugą łatwo wyprowadzić z pierwszej.

Encyklopedya polska. I.    39