scandjvutmp3401

24

ludźmi. Obaczymy jak się stąd tworzyć muszą rodziny, których związków wymaga długa nieudolność naszego dzieciństwa; społeczność także, której ledwo słabe zawiązki okazują się między małpami , mnićj więcej doskonałą jest w rodzie ludzkim.

Przebiegając szereg zwierząt, im wyższą napotkamy w nich organizacyją, tym większy będzie ich system nerwowy, tym obszerniejszy i bardziej złożony okaże się ich mózg. System nerwowy, zaczynając od zwierzokrzewów, u których ledwo widać jego zarodki, coraz jest wyraźniejszy i większy w następujących po nich doskonalszych zwierzętach, jako to w robakach , owadach. które już przedstaw iają jego nerwowe sznurki i gruczoły; postępując dalćj do skorupiaków, mięczaków', w których widać kilka ciał gruczoło-watych nerwowych, aż do zwierząt mających kolumnę pacierzową kościano-stawowatą: u tych zwierząt jak również u zwierząt czworonożnych żyworodnych i w człowieku spostrzegamy jak stopniowo system nerwowy pacierzowo-mózgowy coraz jest większy. W takim stosunku zwiększa się pojętność zwierząt w ogólności, tak, iż dojdziemy do człowieka zwiększającemi się stosunkowo stopniami, jak to łatwo spostrzegać można porównywając psa z małpą, tę z murzynem Hottentotem, a nareszcie Hottentota z białym Europejczykiem, który jest najprzemyślniejszy i najwyżćj oświecony. Uważaliśmy także, że w miarę powiększania się układu nerwowego, wznosi się coraz bardziej postawa zwierząt, tak, iż właśnie najwię-cćj się zbliża do prostopadłćj postawy. W takim to, jak się nam zdaje, porządku, przystąpiła natura do stw orzenia człow ieka na ziemi.

W istocie mózg człowieka, w stosunku do wielkości jego ciała, większą ma objętość niż u inuych zwierząt ssących w ogólności (1).

(i) Soenimerring, toin IV, rozd. XLII, mówi w swej Anatomii (1708): Homo autem ratione habitu neroorum omnia huc usque animulia nota mugnitudine cerebri, ergo etiain animi vi atąue ingenio superat. Tę jego myśl ogłoszoną 1798 r. potwierdzili później Blumenbach, Aleks. Monro i Vicq d’Azyr.

Z tego także wyprowadza Soemmerring największe oddziaływanie na nas wszelkich wrażeń nerwowych, rozd. XLIII i XL1V, gdy tymczasem takież wrażenia u zwierząj mniejsze wzbudzają oddziaływanie. Czytaj również jego rozd. XCV i XCVI, Maj uf ratione totius corporis habitu cerebrum majorem vim exserat necesse est quum minus. Z czego wnosi, że ponieważ przy chudem ciele mózg stosunkowa jest większy, przeto wtedy siły jego nerwowe są większe. Kiedy człowiek wychudnie, wyniszczy ciało za miodu, przed starością, objętość i waga mózgu pozostają niezmniejszone, jak utrzymuje Desmoulins, pomimo że zmniejszy się ciało; dlatego i układ nerwowy zatrzyma jeszcze