0007

Dużą wartość mają zbeletryzowane wspomnienia z obrony Helu napisane przez dowódcę Rejonu Umocnionego komandora Włodzimierza S t e y e r a. Drugie wydanie tych wspomnień ukazało się w 1969 roku^1S. Podobne w ujęciu są wydrukowane w 1967 roku wspomnienia z walk w obronie Helu ówczesnego dowódcy dywizjonu minowców kmdr ppor. Zdzisława Boczkowskiego¹⁶.

Własne przeżycia z pierwszych dni wojny na morzu wydrukował także kmdr por. Stefan de W a 1 d e n, dowódca niszczyciela „Wicher” ¹⁷. W 1971 roku ukazały się drukiem wspomnienia Antoniego Se roki, podoficera w 2 Morskim Plutonie Żandarmerii na Helu ¹⁸. Z wymienionych wspomnień umieszczono w niniejszym zbiorze relację de W a 1 d e n a.

Wśród opracowań autorów zagranicznych, poświęconych opisowi walk w obronie Helu, wymienić należy dwa obszerne artykuły historyka wojskowości z Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Ulricha I s r a e 1 a. Dał on w miesięczniku „Marinewesen” obiektywny obraz polsko-niemieckiej wojny na morzu w 1939 roku, wiele uwagi poświęcając także obronie Helu ^lfl. Niektóre aspekty obrony Helu omówił na łamach „La Revue Ma-ritime” w^T źródłowym opracowaniu historyk francuski Jacąues Morda 1²⁰. Interesujące szczegóły o działalności lotnictwa niemieckiego w walkach z flotą polską i z obroną Helu zamieścił w swojej książce o Luftwaf-fe publicysta z NRF Cajus Bekker²¹. Na temat akcji polskich okrętów podwodnych na Bałtyku wydrukował w miesięczniku „Marinę Rundschau” źródłowe opracowanie historyk szwajcarski Hans Bachmann. Ten sam historyk jest autorem znakomitego opracowania, całkowicie poświęconego obronie Helu. Pracę swą, opartą na solidnej bazie źródłowej, wydrukował on w 1970 roku w zachodnioniemieckim czasopiśmie „Wehrwissenschaft-liche Rundschau” ²².

ków walk, „Biuletyn Historyczny Marynarki Wojennej”, 1963, [nr 1]; tenże: Udział artylerii nadbrzeżnej w obronie Helu, „Biuletyn Historyczny”, Wydz. Hist. Żarz. Polit. Mar. Woj., 1971 nr 2; tenże: Pierwszy dzień wojny na Helu, „Przegląd Morski”, 1970, nr 9; tenże: Z działań floty polskiej w obronie Wybrzeża w 1939 r., „Przegląd Morski”, 1971, nr 9.

¹⁵    Włodzimierz Steyer: Samotny półwysep. Wyd. 2. Poznań 1969.

¹⁶    Zdzisław Boczkowski: Miny za burtą. Warszawa 1967.

¹⁷    Stefan de Wal den: Ostatnie dni „Wichra”, 30.8.—3.9.1939 r., „Przegląd Morski”, 1948, nr 5.

¹⁸    Antoni S e r o k a: Trzydzieści dwa dni obrony Helu. Olsztyn 1971.

¹⁹    Ulrich Israeł: Der Einsatz der Kriegsmarine beim tfberfall Hitlerdeutschlands auf Polen im Herbst 1939, „Marinewesen”, 1962, nr 1; tenże: September 1939 — Die 30-tagige Verteidigung der Balbinsel Hel, „Marinewesen”, 1968, nr 9.

²⁰    Jacąues Mor dal: Les marins polonais pendant la seconde guerre mondiale, „La Revue Maritime”, 1958, nr 6.

²¹    Cajus Bekker: Angriffshdhe 4000. Kriegstagebuch der deutschen Luftwajfe. Oldenburg 1964.

²²    Hans Bachmann: Die polnische U-Boot-Dimsion im September 1939, „Ma-

8