014

A    r ). (Uimm :t«u

KW rmhni v>. o ty un rws w:

U    1 PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMII MASA ATOMOWA I CZĄSTECZKOWA

1.5. ZASADY OBLICZEŃ STECHIOMETRYCZNYCH

Jak wiadomo z kursu elementarnej chemii, do wyrażania składu różnych substancji chemicznych, a także przebiegu reakcji chemicznych, używamy symboli chemicznych. Symbole literowe poszczególnych pierwiastków pochodzą od ich nazw łacińskich lub międzynarodowych, tj. przyjętych w większości języków. Na przykład Fe — symbol żelaza, pochodzi od łacińskiego słowa fernim. Cu — symbol miedzi — od łacińskiego słowa cuprum, Tc — symbol technetu od międzynarodowej nazwy technetium, Cm — symbol kiuru — od międzynarodowej nazwy curium. Pisząc wzór chemiczny jakiejś substancji, podajemy symbole wszystkich pierwiastków wchodzących w skład tej substancji i zaznaczamy wskaźnikiem u dołu symbolu liczbę atomów danego pierwiastka w jednej cząsteczce. Symbole O; i IFSO; oznaczają, że cząsteczka tlenu powstała z 2 atomów tlenu, a cząsteczka kwasu siarkowego z 2 atomów wodoru. I atomu siarki oraz 4 atomów tlenu. Podczas pisania wzorów związków chemicznych pierwiastki wymieniamy najczęściej w kolejności wzrastającej clcktroujcmności (por. p 4.7). a więc H O. Na O i OFj. Ta umowa nie jest jednak stosowana w pełni konsekwentnie. Na przykład wzór amoniaku podaje się w postaci NH.. zamiast w postaci HiN.

Przebieg reakcji chemicznej notujemy, podając po lewej strome wzory i liczby cząsteczek wszystkich substancji wstępujących w reakcję, po prawej — wzory i liczby cząsteczek substancji powstałych w toku reakcji Reakcję tworzenia się chlorowodoru z wodoru i chloru zapisujemy więc w postaci równania

H_; + CL = 2HCI    (a)

które oznacza, że I dwuatomowa cząsteczka wodoru reagując z I dwuatomową cząsteczką chloru tworzy 2 cząsteczki chlorowodoru, również zawierające po dwa atomy; podobnie równanie

2H, + O, = 2łFO    (b)

oznacza, że 2 cząsteczki wodoru połączyły się z ł cząsteczką tlenu, dając 2 cząsteczki wody. a równanie

C + O; = CO:    (c)

oznacza, że jeden atom węgla, łącząc się z jedną cząsteczką tlenu, tworzy jedną cząsteczkę ditlenku węgla.

Tc same stwierdzenia wyrażamy częściej, posługując się terminem mol. Mol jest jednostką ilości (hczności) substancji i zgodnie z przyjętą obecnie definicją jest ilością substancji, która zawiera tyle atomów lub tyle cząsteczek, jonów, elektronów up., ile atomów jest zawartych w 0.012 kg (12 g) izotopu węgla '*C. Jak z tego wynika, mol może się odnosić do różnego rodzaju obiektów. Obiekty te — jeśli zachodzi obawa dwuznaczności — powinny być wyraźnie wymienione. Mówimy więc często mol atomów tlenu, mol cząsteczek tlenu, mol jonów wodorowych itd. Mol jednak, bez względu na to. do jakich obiektów go odnosimy, zawiera zawsze taką sama ich liczbę. Zamiast więc powiedzieć, że jedna cząsteczka chloru łączy się z jedną cząsteczką wodoru, dając dwie cząsteczki chlorowodoru, możemy stwierdzić, że mol cząsteczek chloru i mol cząsteczek wodoru łącząc się tworzą dwa mole cząsteczek chlorowodoru.