036

A    r ). (Uimm :t«u

KW rmhni v>. o ty un rws w:

36    2. JĄDRO ATOMOWE

W podobny sposób obliczamy energię reakcji:

•Li + Jp = 2^He

W tym przypadku jednak, jak się okazuje, mamy do czynienia z ubytkiem masy wynoszącym 0.01852 u. co oznacza, że jest to reakcja cgzocncrgctyczna (zachodząca z wydzieleniem energii), a więc taka. z której w zasadzie możemy czerpać energię Ubytek masy wynoszący 0.01852 u odpowiada wydzieleniu energii w ilości 17.25 McV na jedno ulegające przemianie jądro litu. Przemiana I mola atomów litu w 2 mole atomów helu dostarcza przeto 1.67 10^v kJ energii. Jak wynika z tych prostych obliczeń, przemiany jądrowe mogą stanowić źródło energii wielokrotnie przewyższające swą mocą jakiekolwiek inne źródła wykorzystywane na naszym globie.

2.8. SZTUCZNA PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ

Jądra atomowe, powstające przez ostrzeliwanie pierwiastków protonami, dculcro-nami, cząstkami u czy neutronami, w wielu przypadkach ulegają dalszemu rozpadowi promieniotwórczemu. Pierwszy przypadek tego rodzaju sztucznej promieniotwórczości został odkryty w roku 1934 przez Fryderyka i Irenę Joliol-Curic. Stwierdzili oni mianowicie. że w czasie naświetlania glinu cząstkami wydzielanymi pr/cz polon powstają atomy fosforu:    „    ,

fiAI+lHe = ‘n-l-J“P

które ulegają rozpadowi promieniotwórczemu połączonemu z emisją pozytonów w myśl

^rCakCji    V'P _ *oc; . »-+

,,P = | ,5>t I- ,c

Okres póltrwanta nuklidu *P wynosi 3 nun 15 s.

Na taki właśnie przebieg reakcji jądrowych wskazywały następujące doświadczenia. Blaszkę glinu naświetloną promieniami u rozpuszczono w kwasic solnym. Roztwór, zawierający glin w postaci AlCIj, nie wykazywał właściwości promieniotwórczych, wy kazywał jc natomiast wydzielający się podczas rozpuszczania gaz. Tłumaczono to obecnością w gazie, oprócz wodoru, śladów łatwo lotnego radioaktywnego fosforowodoru, powstałego z fosfoiu promieniotwórczego, produktu reakcji jądrowej. Rozpuszczając blaszkę w kwasic azotowym, otrzymywano natomiast radioaktywny roztwór. Wnioskowano stąd, że promieniotwórczy fosfor uległ w tych warunkach utlenieniu do kwasu fosforowego pozostającego w roztworze. 7. takim wnioskiem pozostawał w zgodzie fakt. ze osad. który się strącał po dodaniu fosforanu sodu t soli cyrkonu, wy kazywał właściwo ści promieniotwórcze, a tracił jc wówczas roztwór. Strącający się osad fosforanu cyrkonu zawiera oczywiście zarówno fosfor promieniotwórczy, pochodzący z próbki aluminiowej naświetlanej neutronami, jak i fosfor nicpromieniotwórczy pochodzący z dodanego fosforanu sodu.

Otl czasu odkrycia Ireny i Fryderyka Joliot-Curic poznano wiele innych reakcji prowadzących do powstania sztucznych pierwiastków promieniotwórczych. Ich rozpad odbywa się z wydzieleniem pozytonu lub elektionu.