004

A    r J. (Uimm :t«u

KW rmhni v>. o ty un rws w:

4    1 PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMII MASA ATOMOWA I CZĄSTECZKOWA

kosmochcmia. oraz z wieloma działami nauk stosowanych: z nieorganiczną technologią chemiczną, metalurgią i ceramiką, techniką jądrową, które w bardzo szerokim zakresie wykorzystują zdobycze chemii nieorganicznej.

1.2. WCZESNY ROZWÓJ TEORII ATOMISTYCZNEJ

Teorię atomistyczną wprowadzi! do chemii uczony angielski John Dalton w pierwszych latach XIX w. Pojęcie atomu pojawiło się jednak po raz pierwszy jeszcze w spekulacjach filozofów staiozytncj Grecji. Koncepcje atomistycznc były przyjmowane przez niektórych uczonych w XVII i XVIII w. Nic odegrały one jednak wówczas większej roli, były formułowane w sposób zbyt ogólnikowy, a na ich podstawie nic podejmowano prób ilościowej interpretacji obserwowanych zjawisk.

Dalton wykazał natomiast, ze opierając się na odpowiednio sprecyzowanym pojęciu atomu można wyjaśnić w sposób konsekwentny podstawowe ilościowe prawa chemii poznane na przełomie XVIII i XIX w. W szczególności przyjął on. że:

1.    Wszystkie substancje składają się z niezmiernie małych, niepodzielnych cząstek, zwanych atomami, zachowujących swoją indywidualność we wszystkich przemianach chemicznych.

2.    Atomy danego pierwiastka są identyczne pod każdym względem, m in. matą jednakową masę. Atomy różnych pierwiastków różnią się swoimi właściwościami, mają też różne masy.

3.    Związki chemiczne powstają wskutek łączenia się atomów różnych pierwiastków w określonych i stałych stosunkach liczbowych. Masy atomów me ulegają zmianie w czasie reakcji chemicznej.

Stwierdzenie, żc atomy łącząc się z sobą zachowują nie zmienioną masę. stanowi proste wyjaśnienie prawa zachowania masy. Prawo to odkryło wcześniej niezależnie od siebie kilku badaczy (Jan B. van Hclmont w XVII w.. Michaił W. Łomonosow ok połowy XVIII w.), a ostatecznie do chemii wprowadził je Antoine I.. Lavoisier w 1785 r. Stwierdza ono. zc we wszystkich reakcjach chemicznych suma mas produktów równa się sumie mas substancji wyjściowych (substratów).

Stwierdzenie, zc atomy poszczególnych pierwiastków mają jednakowe masy oraz ze na daną liczbę atomów jednego pierwiastka przypada w określonej subsiancji stała liczba atomów drugiego pierwiastka, stanowi wyjaśnienie prawa stosunków stałych, sformułowanego w 1779 r. przez Josepha J Prousta: stosunek mas pierwiastków łączących się w dany związek jest stały. Dalton przyjął natomiast. ż.c jeśli dwa pierwiastki tworzą kilka związków, to w każdym / nich przypadać będzie inna liczba atomów jednego pierwiastka na określoną liczbę atomów długiego pierwiastka, i na tej podstawie wydedukował w 1808 r prawo stosunków wielokrotnych, potwierdzone później przez liczne doświadczenia. Biznii ono: jeżeli dwa pierwiastki tworzą z sobą dwa lub więcej zw iązków, to masy jednego z nich. łączące się w tych związkach z tą samą masą drugiego, mają się do siebie jak proste liczby naturalne