042

A    r ). (Uimm :t«u

KW rmhni v>. o ty un rws w:

42    2. IĄDRO ATOMOWE

człowieka — stanowi tylko znikomy część całkowitego zapasu wodom obecnego na Słońcu i wynoszącego według oszacowań I0^r ton. Na tej podstaw ie można obliczyć, że rocznic ubywa około 1.89 1 ()"''% wodoru występującego na tej gwicździc. zasilającej w energię nasz glob.

Oprócz syntezy helu z wodoru w kosmosie zachodzą najprawdopodobniej także i inne reakcje termojądrowe, jak np. łączenie się jąder helu w temperaturach rzędu 10* K z utworzeniem berylu

2;Hc -*• *Be

lub reakcja jądra berylu z jądrem helu

jHe + *Be -* '^C

W warunkach ziemskich udało się. jak dotąd, przeprowadzić reakcję termojądrowej syntezy helu tylko w sposób niekontrolowany w postaci gwałtownego wybuchu wyzwalającego jeszcze większe ilości energii niż wybuch bomby atomowej uranowej lub plutonowej W tak zwanej bombie wodorowej temperaturę I0⁷—10“ K uzyskuje się mianowicie przez wybuch „zwykłej" bomby atomowej, działającej jako „zapalnik", Nie umiemy natomiast jeszcze do tej pory przeprowadzać tej reakcji w taki sposób, by dostarczała ona kontrolowanych ilości energii Sądzi się jednak, że po pokonaniu trudności technicznych pozytywne rozwiązanie takiego zadania będzie możliwe. Wobec praktycznie nieograniczonej ilości wodoru w przyrodzie opanowanie kontrolowanej, termojądrowej syntezy helu mogłoby dać ludzkości niewyczerpane źródło energii w małym tylko stopniu zanieczyszczające środowisko naturalne

2.11. ZASTOSOWANIE IZOTOPÓW W BADANIACH CHEMICZNYCH

Izotopy promieniotwórcze (radiopierwiastki > produkowane w cyklotronach i reaktorach jądrowych znajdują liczne zastosowania w różnych działach nauki i techniki.

Najważniejsze zastosowanie izotopów polega na użyciu ich jako wskaźników promieniotwórczych Jeżeli mianowicie do preparatu niepromicniotwórczcj substancji wprowadzamy pewną ilość tej samej substancji, zawierającej jednak jeden z obecnych w mej pierwiastków w postaci izotopu promieniotwórczego, to uzyskujemy mieszaninę, w której wszystkie atomy mają wprawdzie te same właściwości chemiczne, ale ezęść spośród nich wyróżnia się swoją zdolnością emitowania promieni a. fi lub y. Zachowanie się tych atomów „znaczonych" możemy śledzić niezależnie od zachowania się reszty atomów tego samego pierwiastka. Jako atomy znaczone można stosować również izotopy trwale Mniej kłopotliwe jest jednak wykrywanie obecności izotopów promieniotwórczych.

W celu zilustrowania zastosowań atomów znaczonych w badaniach fizykochemicznych podamy tutaj kilka przykładów

Badanie dyfuzji. Wiele faktów przemawia za tym. że atomy rozmieszczone w węzłach sieci przestrzennej ciała stałego mogą się między sobą wymieniać miejscami