0293

PODZIEMNA ROSJA

Wczorajszy uczestnik reform przemienił się w nieprzejednanego ich wroga. Od tego czasu cała energia, znakomita erudycja tego człowieka nakierowana została na tłumienie wszystkiego, co nowe.

Mimo to Aleksander pozostawił go w charakterze wychowawcy Saszy, i dopuścił, by stał się on panem jego myśli. Co się za tym kryło? Odwieczne rodzicielskie: nie zauważył, był zajęty innymi sprawami, romansami, a potem drugą rodziną? Czy też...? Czy też gdzieś w podświadomości podobały mu się poglądy syna? Bowiem druga część duszy naszego dwulicego Janusa podzielała teraźniejsze myśli Pobiedonoscewa.

„Brutalnie zdzierają z ciebie laur zwycięzcy"

Wojna śmiertelnie zmęczyła Aleksandra. Widmo nowej krwi, już na skalę europejską, napawało go przerażeniem. Nie miał sił do nowej wojny, a w kraju brakowało na nią środków. Powiedział więc następcy, że pokój zostanie zawarty, ponieważ tak zdecydował on - monarcha. Miecz Artura rosyjskich samowładców zawisł nad głowami. „Ja tak rozkazuję, ja tak chcę". I następca natychmiast się wycofał.

Jednakże gwoli prestiżu cesarz groźnie rozkazał: w wypadku desantu Anglików w Konstantynopolu niezwłocznie zająć to ogromne miasto. Jeśli Turcy zaproponują korzystny pokój, należy go natychmiast zawrzeć. Wiedział, że Anglicy nie zamierzają wysadzać desantu, a Turcy zaproponują zawarcie pokoju. I Turcy zaproponowali. Teraz mógł już wrócić do Petersburga.

Nie potrafił bez niej żyć. Nie bez kozery starzy wschodni mędrcy kładli się do łoża z pięknymi miodkami. Była jego życiem, tylko jej młodość dodawała mu sił.

Na pożegnanie cesarz wbił do głowy młodszemu bratu, wodzowi naczelnemu, że „Konstantynopol to nowa wojna" i rozkazał zawrzeć pokój. Sam udał się do Petersburga, ku zachwytowi podążającej za nim świty.

Niewielkiemu miasteczku San Stefano (niedaleko od niezdobytego Stambułu - Konstantynopola) sądzone było stać się miejscem podpisania traktatu pokojowego.

I niebawem spokojny żywot miasteczka zakłóciło pojawienie się mnóstwa ważnych osobistości - wojskowych i cywilnych. W ślad za nimi pociągnęli aktorzy, śpiewaczki z wielojęzycznym repertuarem. Teraz po mieście kursowały wspaniałe karety. Wkrótce San Stefano przemieniło się w miniaturowy Paryż.

Trzeciego marca 1878 roku sanstefański traktat został podpisany.

300