10070 BMP

Edward Hall wskazał, że narody zaliczane do tzw. wysokiego kontekstu kulturowego, jak np. Azjaci, mają problemy z wyrażaniem swoich uczuć i są podejrzliwi wobec rozmówcy. Natomiast społeczeństwa związane z zachodnią cywilizacją, np. Europejczycy czy Amerykanie, znajdujące się w grupie niskiego kontekstu kulturowego, cenią sobie jednoznaczność i precyzję językową w bezpośrednim komunikowaniu. Również płeć wpływa na werbalne komunikowanie. E. i S. Ardener wykazali w swoich badaniach, że kreowanie znaczeń w grupach jest naznaczone męskim biasem¹⁶. To właśnie mężczyźni dominowali i dominują, narzucając swój głos. Kobiety stanowią, zdaniem autorów, „grupę przytłumioną”. Komunikowanie mężczyzn cechuje autoprezentacja, zdecydowanie i nastawienie na osiągnięcie celu. Kobiety preferują porozumienie i budowę wspólnych więzi, są w większym stopniu niezdecydowane.

Wyróżniamy dwie formy komunikowania werbalnego: ustną i pisaną. Pierwsza pojawiła się wraz z rozwojem mowy, druga jest konsekwencją wynalezienia pisma.

Forma ustna daje komunikującym się znacznie większe możliwości ekspresji uczuć i myśli, bowiem proces przekazu zostaje dodatkowo wzmocniony przez środki komunikowania niewerbalnego. Komunikowanie ustne stwarza dogodniejsze warunki do nawiązania kontaktów komunikacyjnych na poziomie fatycznym, jest także bardziej skuteczne na poziomie instrumentalnym i afektywnym. Stosowane w bezpośrednim sposobie porozumiewania, pozwala na ukierunkowanie, sugerowanie, a także na natychmiastową reakcję uczestniczących stron, czyli na sprzężenie zwrotne. Komunikowanie werbalne może jednak stwarzać pewne trudności. Obok problemów związanych z dekodowaniem przekazu na poziomie semantycznym, mogą wystąpić inne bariery, wynikające z działań komunikacyjnych, stosowanych przez uczestników procesu. W. Głodowski zalicza do nich:

•    polaryzację, czyli tendencję do wyrażania skrajnych opinii;

•    etykietowanie, czyli widzenie problemów przez ich nazywanie, a nie analizowanie;

•    mieszanie faktów i wniosków, traktowanie wniosków na równi z rzeczywistymi faktami;

•    przesadną pewność siebie, a więc przypisywanie sobie cech eksperta znającego się na wszystkich problemach;

¹⁶ Bias znaczy w nauce o komunikowaniu pewną, stronniczość umysłu. Bias należy do obszaru percepcji i jest odmienny u każdego człowieka. Jest on zaprzeczeniem obiektywności i uznaje się go za zjawisko negatywne.

26 PODSTAWY KOMUNIKOWANIA SPOŁECZNEGO