100,101 bmp

Dyplomacja

■i , ,| >|i< ,mi icaliów polityki siły, Austria nie zdała sobie sprawy, że jej , „ ,|, _Mi, |, v.il( i w europejskim zaangażowaniu w obronie zasady legity-_M,i imu l,"incpcja jedności konserwatywnych interesów przekraczała _M ,,ii,. ii.mmlowe, zatem sprzyjała uśmierzaniu konfrontacji będących , , , 11 11, iluyki siły. Nacjonalizm natomiast powodował efekt przeciw-_M. ,||||, przewagę interesom narodowym, pogłębiając rywalizację , _Ml hm|-|, element ryzyka cłła wszystkich. Austria rzuciła się w wir , i|i i> |i, kierej - wziąwszy pod uwagę wszystkie jej słabości - nie

.....cl i ,.v /.ulen sposób wygrać. ,

> , i.j i o i zaledwie pięciu lat od Wojny Krymskiej, włoski przywódca ,w y- i lamlllo Cavour rozpoczął proces wypierania Austrii z Włoch.

, kowal wojnę z Austrią, mając poparcie w przymierzu z Francją , i , i, li./ zgi u!;] Rosji. I jedno, i drugie jeszcze niedawno wydawało się _Ml, , , |,<Hiiy,sienią. W ciągu kolejnych pięciu lat Bismarck pokonał Au-_(li, a \vi i|i ile o przewagę w Niemczech. Ponownie Rosja zachowała _u, mh dno.-.e, a Francja, choć niechętnie, poszła tym samym śladem. ... , .i■ „ii 11 Medernicha Koncert Europejski konsultowałby i kontrolo-,11,,, i, | M/.ewroty. Odtąd dyplomaqa będzie bardziej liczyć na brutal-,,, ||, nie na wspólne wartości. Pokój utrzymał się jeszcze kolejne pięć-.1 i, ,i,|i l.ii. Ale. z każdą dekadą przybywało napięć i nabierał rozpędu , In /lunjeń,

ry vsteinie międzynarodowym opartym na polityce siły całkiem ina-, , 11 „ ,wi ii l/llo się Wielkiej Brytanii. Zresztą nigdy nie opierała ona swo-l, ,_tl, I „ iii'e/eństwa na Systemie Kongresowym; dla Wielkiej Brytanii _:i li,ima stosunków międzynarodowych przypominała codzienny i,. I, .ułatwiania spraw. W ciągu XIX w. Wielka Brytania stała się domi-_mm| |, i silą w Europie. To prawda, że była wystarczająco silna, by trwać _1MI,,mie w korzystnej sytuacji izolacji geograficznej, niepodatna na ₍,, , i, ay i niepokoje wewnętrzne będące na porządku rzeczy na Kon-,. nemie. Miała również rzetelnych przywódców, którzy bez żadnych /„ .Inyeli sentymentów trwali przy realizacji interesów narodowych.

I i.isiępcy Castlereagha nie rozumieli Kontynentu tak, jak on. Mieli |, , im.iI-. lepsze pojęcie o tym, co stanowiło zasadniczy brytyjski interes mii,,,Iowy i realizowali go z niezwykłą umiejętnością i wytrwałością. ,,, , up.e (iuming, bezpośredni następca Castlereagha, nie tracił czasu, by . lii, wulować ostatnie nieliczne więzi, dzięki którym Castlereagh wpły-... ,1 |rszeze, choć pośrednio, na europejski System Kongresowy. W1821 r., u , i,ik przed objęciem stanowiska po Castłereaghu, Canning nawoły-ii ilu polityki „neutralności w słowie i w czynie.”²⁵ „Nie sądzimy-po-■ ■ u i l/ia I - pod wpływem głupiego romantyzmu, że możemy wpłynąć na ,,i In ulżenie Europy.”²¹⁵ Powołany na ministra spraw zagranicznych nie

pozostawił żadnych wątpliwości, że jego zasadą przewodnią jest interes narodowy, a tego nie można, jego zdaniem, pogodzie ze stałym zaangażowaniem w Europie:    •

choć jesteśmy związani blisko z systemem europejskim, nie znaczy to, że mamy przy każdej okazji wtrącać się w sprawy otaczających nas narodów.”²⁷

Innymi słowy, Wielka Brytania rezerwuje sobie prawo sterowania swoim kursem zależnie od właściwości każdej sprawy i powodowana tylko własnym interesem narodowym. W takiej polityce sprzymierzeńcy grają rolę drugorzędną lub wręcz - nieistotną.

Palmerston w 1856 r. określał brytyjski interes narodowy następująco: „Kiedy ludzie pytają się mnie ... o to, co jest nazywane polityką, jedyną odpowiedzią jest to, że mamy zamiar robić to, co wydaje się nam najlepsze, w każdej sytuacji w miarę jej rozwoju, kierując się interesami naszego kraju.”²⁸ Półwieku później oficjalna definicja brytyjskiej polityki zagranicznej niewiele zyskała na precyzji, jak widać po wyjaśnieniu danym przez ministra spraw zagranicznych, sir Edwarda Greya-. „Brytyjscy ministrowie spraw zagranicznych zawsze kierowali się tym, co wydawało się bezpośrednim interesem tego kraju, nie wykonując żadnych wyszukanych kalkulacji na przyszłość.”²⁹

W większości krajów twierdzenia tego typu zostałyby wyśmiane jako tautologiczne — robimy to, co najlepsze, bowiem uważamy, że to jest najlepsze. W Wielkiej Brytanii uważano je za dostateczne wyjaśnienie; bardzo rzadko wzywano do zdefiniowania wyświechtanego zwrotu „interes narodowy”: „Nie mamy wiecznych sprzymierzeńców i stałych wrogów" - powiedział Palmerston. Wielka Brytania nie potrzebowała żadnej formalnej strategii, ponieważ jej przywódcy tak dobrze i wręcz instynktownie rozumieli interes brytyjski, że mogli działać spontanicznie w każdej pojawiającej się sytuacji, mając pewność, że społeczeństwo ich poprze. Jak powiedział Palmerston: „Nasze interesy są wieczne, a naszym obowiązkiem jest realizować te interesy.”³⁰

Brytyjskim przywódcom łatwiej przychodziło stwierdzić, czego nie mieli zamiaru bronić, niż określić casus belli na przyszłość. Jeszcze bardziej oporni byli w określaniu celów pozytywnych, być może dlatego, że najwłaściwszy wydawał się im status quo. Przekonani, że w każdej sytuacji rozpoznają brytyjski interes narodowy, brytyjscy przywódcy nie odczuwali potrzeby opracowania jego definfcji na zapas. Woleli czekać na rzeczywiste sprawy - postawy tej państwa kontynentalne przyjąć nie mogły, ponieważ to one były tymi rzeczywistymi sprawami.

101