197

Kultura dworu i ludu 197

szczycie wznosił się kolejny mniejszy minaret. Niektóre były bardzo wysokie i niezwykłe, jak La Giralda w Sewilli albo Al-Kutubijja w Marrakuszu.

Z zachowanych zabytków w stylu andaluzyjskim największe wrażenie wywołuje nie któryś z meczetów, lecz pałac - grenadyjska Alhambra, Zbudowana w większej części w XIV wieku była nie tyle pałacem, ile królewskim miastem oddzielonym od miasta głównego, które leżało poniżej. Na zewnątrz znajdują się koszary i fortyfikacje, w środku dwa królewskie dziedzińce: Dziedziniec Mirtów i Dziedziniec Lwów. Płaszczyzny wodne są tam otoczone ogrodami i budynkami, w któiych znajdowały się ceremonialne sale. Jako materiału używano cegły, bogato zdobionej stiukami lub kafelkami, na których znajdowały się inskrypcje koraniczne i poematy arabskie specjalnie dla nich napisane. Występowanie wody wskazuje na typową cechę stylu andaluzyjskiego i magh-rebijskiego: znaczenie, jakie nadawano ogrodom. W samym centrum ogrodu znajdował się strumień lub basen otoczony prostokątem ogrodów i pawilonów; kwiaty i krzewy były dobierane i troskliwie sadzone; całość zamykał ceglany mur pokryty stiukiem.

Główną ozdobą wewnątrz budynków była dekoracja ścian wyłożonych kafelkami, stiukiem lub drewnem. W pałacach i łaźniach wieszano, jak się wydaje, obrazy ścienne przedstawiające ludzi i zwierzęta podczas polowań, wojen lub zabaw; tej tematyki nie można było wykorzystywać przy zdobieniu meczetów z powodu surowej doktryny religijnej zabraniającej przedstawiania istot żywych, uważano to bowiem za próbę naśladowania wyłącznej potęgi twórczej Boga. Na ścianach nie wieszano obrazów, ale księgi można było bogato ilustrować. Istnieją rękopisy Kalily i Dimny z XII i XIII wieku, zawierające ilustracje ptaków lub zwierząt; w Makamach Al-Haririego pojawiają się sceny z życia codziennego: meczet, biblioteka, bazar oraz dom. Inne dzieła zawierają ilustracje przedstawiające urządzenia techniczne. Ta tradycja ciągnęła się aż do okresu mameluckiego, ale nie była równie silna jak dalej na wschodzie - w Iranie.

W zdobieniu prywatnych domów i budynków publicznych najważniejszą rolę odgrywają wyroby ze szkła, ceramiki i metalu, istotne nie tylko pod względem użytkowym i estetycznym, ale również jako materiał dla ilustracji symbolizujących prawdy religijne i królewską potęgę: drzewa, kwiaty, słowa, zwierzęta lub władcy. Wczesna ceramika była wykonywana z glinki pokrytej szkliwem, później pojawiły się wyroby z lustrem. Sprowadzano chińską błękitno-białą porcelanę i wykonywano jej imitacje począwszy od XTV wieku. Egipt był głównym ośrodkiem produkcji, ale po zniszczeniu Al-Fustatu w XI wieku rzemieślnicy wyemigrowali do Syrii i w dalsze regiony, W Mosulu, Damaszku, Kairze i w innych miastach wytwarzano naczynia z miedzi i brązu. Wyrabiano też wspaniałe lampy, które wieszano w meczetach.