2010 01 12 2104

,vr«jwki y.Ttcrt# Arnii    wifci    Mi

ISBN łTfcx.S«>| •HMM.C By WN K*N 20*1

Rrionta — Księga I

jest również odmienna ocena czynów wynikłych zc zbłądzeniu łub nieszczęśliwego wypadku niż czynów występnych. Czyny wynikłe z nieszczęśliwego wypadku su to takie czyny, które nic były zamierzone i nic są wyrazem nicgodziwości; wynikłymi zc zbłądzeniu su zaś czyny zamierzone i nie będące wyrazem nicgodziwości. występnymi natomiast są czyny zamierzone, dokonane w wyniku nicgodziwości ⁱ⁴°.

Prawość to również wyrozumiałość dla ludzkich słabości, to branie pod uwagę nie samej ustawy, lecz myśli ustawodawcy, nie litery prawa, lecz jego ducha zamierzonego przez ustawodawcę, mc samego czynu, lecz jego intencji; to sądzenie nic na podstawie części, lecz całości, nic na podstawie obecnego zachowania się winnego, lecz na podstawie tego. jak zachowywał się on zawsze lub na ogół. Jest to również pamiętanie raczej o jego szlachetnych czynach niż o złych, raczej o dobrach, których doznaliśmy, niż które wyświadczyliśmy. Jest to także umiejętność znoszenia popełnionej względem nas nicgodziwości. jak również dążenie do rozstrzygnięcia sporu raczej słowem niż czynem, na drodze porozumienia raczej niż na drodze sądowej Rozjemca bowiem kieruje się prawością, sędzia natomiast literą prawa. Po to przecież został stworzony rozjemca, aby zadośćuczynić poczuciu prawości. Problem prawości należy zatem rozpatrywać w taki właśnie sposób.

14. Kwalifikacja przestępstwa

Przestępstwo jest tym groźniejsze, z im większej wyrasta nicgodziwości. Dlatego właśnie nawet niewielkie przestępstwo może stać się bardzo groźnym, jak np. to. o które KalUslratos oskarżył Mcłanoposa. ponieważ oszukał on zarządców świątyni o trzy święte półobołc²⁴¹. Zc sprawiedliwością rzecz się ma odwrotnie*⁴². Dzieje się tak dlatego, że większe zło tkwi w możliwości mniejszego. Kto bowiem kradnie trzy obole świątynne, jest również w stanie popełnić wszelkie przestępstwo. O tym. żc przestępstwo jest większe, rozstrzyga się więc albo na tej właśnie podstawie, albo na podstawie wyrządzonej przez nic szkody. Większe przestępstwo jest również wówczas, gdy nie znajduje odpowiedniej dla siebie kary. bo każda jest za mała. Poza tym takie, które wyrządza nic do naprawienia krzywdę, ponieważ jest ciężkie i nieodwracalne. A także to. którego ofiara nic może na mocy prawa ukarać przestępcy, ponieważ pozostaje ono jakby niculcczone. a przecież lekarstwem na przestępstwo jest wymierzenie sprawiedliwości i kara. I takie, w którego następstwie jego ofiara, tj. osoba skrzywdzona, sama siebie surowo ukarała. Na większą jeszcze bowiem katę zasługuje wtedy krzywdziciel. O takim

** Pbr. F.t mt H3Sa 15- ll.Via9.

*“ Hyli to dwaj przeciwnicy polityczni. współcześni Demiwtenesowi (por Pluurch, DanoU. 13). Według Ktenofoau !//<•// VI 2 - 3) obaj wymienieni tu politycy posłowali razem do Tcb w 370 r p n.c Przypadek wspomniany przez Arytloiclcci nic jest jc.lnak bliżej znany Tj mak sprawiedliwe czyny nie stają się wielkimi.