2010 01 12 3359

Xrydc4<k* ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a    .'Mł

ISBN mm* 14MB-4. C ty WN r»N 2t»l

Re ton ta — Księga III

I Symonides. kiedy zwycięzca wyścigu mułów ofiarowywał mu skromną zapłatę, nic chciał ułożyć dlań pieśni, tłumacząc, że napawa go wstrętem sławienie „pół-osłów", kiedy jednak otrzymał godziwe wynagrodzenie, pisał:

Witajcie, córy wiutronogkh koni^-4, chociaż były one również córkami osłów.

Do tego celu można również użyć wyrażeń zdrobniałych. Zdrobnienie bowiem pomniejsza zarówno dobro, jak zło. Przykładu dostarcza Arystofanes, gdy w Babilończykach żartuje, nazywając złoto „złotkiem", płaszcz ..płaszczykiem", zniewagę „zniewazunią", chorobę „chorobcczką”. W obydwu jednak przypadkach (tj. w używaniu epitetów i zdrobnień) należy zachować ostrożność i umiar.

3. Przejawy sztuczności »• stylu prozaicznym

Sztuczność stylu powstaje w czterech przypadkach:

1)    Po pierwsze w wyniku nadużywania wyrazów /łożonych. Oto przykłady: Likofron*’ mówi o „wielotwarzowym niebie", o „wysokoszczytowej ziemi", o „wąskodrogim brzegu": Gorgias/^{1 2 3 4 5 6 7 8} nazywa pochlebców „żebrów-artystami", mówi o „krzywoprzysięgających" i .jiader-dobrzc-przysięgających"; Alkidamas^J2 mówi o „przepełnionej wściekłością duszy i ogniobarwnie zaczerwienionym

1406 a obliczu", stwierdza też: ..sądził, że zapał ich stanic się skulkonośny". lub „siłę przekonywania swych słów uczynił skutkonośną", „czarnobarwne dno morza". Wszystkie te wyrazy, ze względu na charakter złożenia, sprawiają wrażenie wyrazów poetyckich. Taka jest więc pierwsza przyczyna sztuczności stylu.

2)    Druga łączy się z. użyciem prowincjonalizmów (glosy|. Likofron nazywa np. Kserksesa „potwornym mężem", Skirona ^,ł „zbójcą"; Alkidamas mówi: „zabawki dla poezji”, „be7ccność natury”, „nawccowany niepohamowanym gniewem swego ducha”.

3)    Trzecia przyczyna sztucznego stylu wiąże się z użyciem długich, niestosownych do sytuacji lub częstych epitetów. O ile w poezji można powiedzieć np. „białe mleko", w prozie takie epitety albo są niestosowne, lub — używane zbyt często

178

1

Symonides z Kcos <VI-V w.i. khIcii z najwybitniejszych twórców liryki chóralnej ifrg 10. Poeta*- Mebi i Graca, ed D L. Page. Oxford 1 S*02).

2

* Babtforkznr. to jedna z najstarszych komedii politycznych Arysiofanesa. nseznehowana (Comieonm Atlkorum Pragnienia, ed. T. Kock. 1. I - III. Lerp/ig IS80- 18S8. fig. 90).

3

I-ikolron. retor i sulisia z V w. pji.e.. uczeń Gotgrasza. Arystoteles cytuje go czusto h*dZ to wspominając jego ..poetycką mansere". bądź poglądy filozoficzne (zob. np. Polu. 1280 b 10. Met.

4

1045 b 10. Orfow. sof. 174 b 32.)

5

⁴¹ Zob. Gorgias/. frg. 82 II 15 (ed. DscU Kran/.l.

6

*^J Alkidamas z Elai. mówca (V w. pn.e.). wspomniany juz uprzednio (rob. wy/ej. 1373 b 18.

7

1398b II).

8

⁴⁵ Skiron. według legendy wielki rozbójnik. ml którego Tczeusz uwolni! Anykę izob Plurarch, Te-jtusz. rozdz 10 i 25).