2010 01 12 2735

nuuiiivitirini'( nutu u«r.jx»-> -»ii ISBN łTfcjOUl .HW-I.Cby WN FWN »>l

Retoryka — A'stęgti //

Możliwe jest dalej to. co ze swej natuiy jest przedmiotem miłości lub pożądania, ponieważ z reguły nikt nic kocha ani nic pożąda lego. co jest niemożliwe. Możliwe jest również istnienie i powstawanie tych rzeczy, które stanowią przedmiot nauk i sztuk. I wszystkich tych. które początek swego istnienia zawdzięczają ludziom, których możemy zmusić lub przekonać do ich wytwarzania, ponieważ jesteśmy od nich silniejsi, jesteśmy ich przełożonymi lub przyjaciółmi.

Gdy są poza tym możliwe części czegoś, to i całość: a jeśli możliwa jest całość, to zazwyczaj i części. Jeśli więc można wykonać cholewki, nosek i przyszwę bucika, to można wykonać i cały bucik, a jeśli cały — to również jego cholewki i nosek. Jeśli następnie cały rodzaj należy do rzeczy możliwych, to i gatunek, a jeśli gatunek, to również i rodzaj; jeśli więc możliwe jest istnienie floty, to 1392 b i trójrzędowca. a jeśli trójrzędowca. to i floty. Jeśli poza tym z dwu rzeczy pozostających do siebie w naturalnym stosunku zależności jedna jest możliwa, to możliwa jest również druga; jeśli więc np. możliwa jest dwukrotność. to i połowa, a jeśli połowa, to i dwukrotność. 1 dalej, jeśli można wykonać jakąś rzecz, bez znajomości sztuki i przygotowania, to tym bardziej można ją wykonać znając sztukę i gorliwie ją stosując. Dlatego powiedział Agaton ^M'\

Do pewnych rzeczy potrzebna jest sztuka, do innych sam los i potrzeba nas zmusza.

Jeśli też, coś jest możliwe dla ludzi mniej żdolnych. słabszych fizycznie i głupszych, to tym bardziej możliwe dla ludzi o przeciwstawnych un właściwościach. jak to powiedział Isokratcs *⁷:

Byłoby dziwne, gdybym nie mógł zrozumieć lego. czego nauczy! sic Kulynus.

Problem „niemożliwości" jasno już wynika z przeciwieństwa tego, co tu zostało powiedziane.

Kategorię ..faktu dokonanego" należy zaś rozpatrzyć z następującego punktu widzenia*⁸. Po pierwsze, jeśli zaistniało to. czemu natura dała mniejszą szansę istnienia, to mogło istnieć również to. co natura obdarzyła w tym względzie wyjaśniony w Met.. ks A. ro/dz 11 Relacja „weześ niej-późni ej" /muła lam rozpatrzona w aspektach przestrzennym, czasowym, ruchowym, możności i porządku logicznego i zmysłowego. Przykład, poduny w tekście, odpowiada aspektowi tuchu ..Wcześniejsze według ruchu jest to. co jest bliższe pierwszego czynnika ruchu, na przykład dziecko jest wcześniejsze od człowieka dojrzałego, a pierwszy czynnik ruclm jest ukże początkiem bezwarunkowym".

“ Agaton. poeta tragiczny, uwieczniony przez Platona w Uczcie. Nie wiemy, z jakiej tragedii pochodzą cytowane tu wiersze (por. Irg. S. ed. Sncll-Nauck.)

*’ Por.’ Dokrales. Orat. XVIII 15.

“ Dosłownie: ..lo. czy coś się zdarzyło, czy mc, można zobaczyć na podstawie następujących rzeczy". Dokonanie taktu można więc. według Arystotelesa, wykazać na podstawie: 1) prawdopodobieństwa. 2) ustalenia zależności jednej rzeczy od drugiej (pewna rołę odgrywa tu kategoria: wczcśniej-póZnicj. 3) współistnienia wolt i możności, o ile nic ma przeszkód zewnętrznych, 4i współistnienia możności i motywacji (np gniewu), 5) na podstawie relacji: intcncja-aktualizacja. <>\ na podstawie relacji przyczynowo-skutkowej.

139