221

A HibUl. IM1U.1 .Vvu    r ), buui :uO

ISBN D4H1II ł-7. © by »N TOS »*}

7 9 SIECI PRZESTRZENNE KRYSZTAŁÓW JONOWYCH    221

elementarnej po dokonaniu przesunięć wzdłuż osi .v i z przedstawione są na rys. 7.13b. Wycinek sieci przestrzennej pokazano na rys 7.13c Ma on kształt sześcianu Atomy znajdują się w jego narożach oraz w środku geometrycznym. Bezpośrednie otoczenie wybranego atomu podano na rys. 7.13d. Wynika z niego, ze liczba koordynacyjna w sieci regularnej przestrzennie centrowanej wynosi 8.

Komórka elementarna sieci heksagonalnej o najgęstszym ułożeniu atomów ma kształt prostopadłościanu o podstawie rombu, w którym kąty wynoszą 12ft i 60 (rys. 7.14a). Zawiera ona dwa atomy. Jeden z nich zajmuje pozycję w narożu komórki elementarnej. Drugi umieszczony jest w jej wnętrzu w ten sposób, że znajduje się w środku geometrycznym prostopadłościanu o podstawie trójkąta stanowiącego jedną z połówek komórki elementarnej przeciętej płaszczyzną A/,\OP (rys 7 14a). Przez przesuwanie komórki elementarnej w kierunkach lównoległyeh do jej krawędzi odtwarzamy sieć przestrzenną heksagonalną o najgęstszym ułożeniu atomów. Wycinek tej sieci widoczny jest na rys. 7.14b. Sieć tę możemy opisać jako sieć. w której można wyróżnić warstwy sieciowe o takim ułożeniu atomów, jak przedstawione na rys. 7.14c. Dowolny atom takiej warstwy sieciowej sąsiaduje w obrębie tej warstwy z. sześcioma innymi atomami. Kolejne równolegle warstwy są przesunięte względem siebie. Jeżeli położeniu atomów w jednej z warstw odpowiudąią białe kółka na rys 7.l4c (nazwijmy to położenie pozycją 4). to położeniu atomów sąsiadującej z mą warstwy będą odpowiadały kółka c/aine (pozycja li). Następna z kolei warstwa zajmuje pozycję A. po mej następuje warstwa w pozycji H itd.

Dowolny atom sąsiaduje z sześcioma innymi atomami w obrębie własnej warstwy sieciowej i z sześcioma położonymi w dwóch sąsiednich warstwach (po 3 w każdej). Wszystkie 12 atomów znajduje się w takiej samej odległości od rozpatrywanego przez nas atomu. Liczba koordynacyjna w sieci heksagonalnej o najgęstszym ułożeniu atomów wynosi więc 12.

7.9. SIECI PRZESTRZENNE KRYSZTAŁÓW JONOWYCH

Najbardziej typowymi związkami jonowymi są połączenia pierwiastków o największej clcktroujcmności: fluoru, tlenu, chloru, z pierwiastkami o najmniejszej clcktro-ujemności: cezem, rubidem, potasem, sodem, barem, a także strontem, wapniem, litem Do najczęstszych typów sieci przestrzennych spotykanych w związkach jonowych typu AB i AB; (A — atom metalu, B — atom niemetalu) należą sieci przestrzenne typu chlorku cezu CsCI. chlorku sodu NaCl. fluorytu CaF₂ oraz rutylu TiO>. Jako przykład sieci przestrzennej typu AB tworzonej w przypadku mniejszej różnicy cleklroujemności (% - v_A ft* 1). a więc w przypadku, gdy wiązanie ma charakter pośredni pomiędzy jonowym a kowalencyjnym, można wymienić sieć przestrzenną blendy cynkowej. ZnS.

Sieć przestrzenna chlorku cezu jest przedstawiona na rys. 7.15 Struktura tej sieci przypomina strukturę sieci regularnej przestrzennie centrowanej, od której różni się tym. że połowa węzłów obsadzona jest kationami, a połowa — anionami W sieci chlorku