408

A    r ). (Uimm 2U&

KW rmhni v>. o ty un rws w:

408    13 ZJAWISKA POWIERZCHNIOWE I UKŁADY DYSPERSYJNE

W pierwszym przypadku czystka koloidalna ładuje się ujemnie, w drugim dodatnio. Obydwie równowagi kwasowo-zasadowe zależ;} od stężenia jonów HiO' w mztworze. Im roztwór bardziej kwaśny, tym silniejsza dysocjacja zasadowa, im bardziej zasadowy, tym silniejsza dysocjacja kwasowa.

Koloidy hydrofilowe różnij się od koloidów hydrofobowych także swoim zachowaniem się wobec dodatków elektrolitów. Ulegają one mianowicie koagulacji dopiero pod wpływem dużej ilości dodanych soli. Sądzi się, że jony obecne w elektrolicie, ulegając silnej hydratacji, powodują równocześnie zmniejszenie liczby cząsteczek wody tworzących otoczki cząstek koloidalnych, a co za tym idzie zmniejszenie trwałości układu koloidalnego i jego koagulację.

Koloidy hydrolilowc odznaczają się na ogól większą trwałością mz koloidy hydrofobowe, a ich dodatek do zolów hydrofobowych może znacznie zwiększyć trwałość tych ostatnich (koloidy ochronne).

13.6. ŻELE I INNE SPOISTE UKŁADY DYSPERSYJNE

Liczne zole koloidów hydrofitowych, np. zol żelatyny, przygotowane na gorąco, zastygają podczas chłodzenia w jednolitą, galaretowatą masę zwaną żelem Żele o podobnych właściwościach można otrzymać również przez dodanie do niektórych zoli hydrofobowych odpowiednich, ani za małych, ani za dużych, ilości elektrolitów W ten sposób powstaje na przykład żel wodorotlenku zclaza(III) i zcl kwasu krzemowego.

Przemiana zolu w żel następuje pod warunkiem, ze stężenie koloidu nie jest mniejsze od pewnej granicznej wartości. Żelatyna tworzy w temperaturze pokojowej galaretę w przypadku zawartości ponad 1-1.5%. natomiast kwas krzemowy w przypadku zawartości, zależnie od warunków, ponad 3-6%. Wiele żeli podczas ogrzewania przechodzi z powrotem w zole. Tego rodzaju odwracalne układy koloidalne tworzy z wodą żelatyna.

Proces przejścia zolu w żel ma skomplikowany mechanizm. Łączy się on ze wzrostem cząstek koloidalnych, następującym m.in. na skutek ich solwatacji Według poglądów wyrażanych przez wielu badaczy cząstki koloidalne tworząc żel łączą się w pewien rodzaj włókien czy łańcuchów, tworzących stosunkowo sztywny układ trójwymiarowy Rozpuszczalnik częściowo zostaje zuzyty na solwatację. w przeważającej części jednak pozostaje w porach szkieletu utworzonego z. cząstek fazy rozproszonej. O istnieniu w żelu znacznej ilości porów wypełnionych cieczą świadczy fakt. że dyfuzja różnego rodzaju rozpuszczonych substancji jest w żelu tylko nieznacznie powolniejsza niż w czystym rozpuszczalniku.

W czasie odwadniania, np. przez ogrzewanie, żele nieorganiczne przechodzą zwykle w ciała stale o bardzo znacznie rozwiniętej powierzchni, określane często nazwą ksero-żcłc. Zcl wodorotlenku glinu ogrzany do temp. 670-720 K zatrzymuje tylko małą część wxxlv i przechodzi w tlenek glinu (odmianę y) o powierzchni dochodzącej do 150-200 m* • g^_l. co świadczy o bardzo znacznym rozdrobnieniu preparatu. Taki ..aktywny" tlenek glinu jest znakomitym środkiem adsorpcyjnym, służącym m.in. do osuszania gazów.