7
Zapamiętaj
>- Bez środków znieczulających miejscowo nie byłoby nowoczesnej chi rurgii.
>- Kokaina jest stosowana wyłącznic do znieczulenia powierzchniowego błon śluzowych. Jest poza tym nietrwała.
> Jednym z najlepszych środków znieczulających miejscowo jest lidoka ina - działa szybko, silnie i względnie długo, również powierzchniowo
> Do znieczuleń nasiękowych stosuje się na ogół środki znieczulające z dodatkiem leków zwężających naczynia, nie można ich jednak sto sować przy znieczuleniu palców (brak krążenia obocznego).
>• Przed podaniem prokainy należy zastosować próbę uczuleniową.
Od najdawniejszych czasów poszukiwano sposobów łagodzenia niezwykle silnych bólów, które występują w czasie wykonywania zabiegów chirurgicznych. W średniowieczu np. stosowano przed wyrwaniem zęba odurzanie chorego winem. Używano również wielu innych środków, głównie wyciągów z roślin o właściwościach odurzających, np. opium i haszyszu. Pod wpływem tych środków chory tracił przejściowo świadomość, zdolność odczuwania bólu i wykonywania ruchów. Znajdował się zatem w stanie pewnego rodzaju głębokiego snu, co było korzystne dla lekarza, który mógł w tym czasie swobodnie wykonać zabieg. Z biegiem czasu i rozwoju nauki wprowadzano do tego celu coraz to nowsze środki o podobnych właściwościach odurzających - są to tzw. środki znieczulające ogólnie.
Wszystkie te środki mają właściwość wywoływania przejściowego i odwracalnego stanu zahamowania czynności życiowych komórek ośrodkowego układu nerwowego. Tego rodzaju stan nazywamy znieczuleniem ogólnym, a środki, które w ten sposób działają - środkami znieczulającymi ogólnie. Mechanizm działania tych środków polega m.in. na tym, że gromadzą się na powierzchni komórek, zmniejszając przepuszczalność błon komórkowych. Dochodzi wówczas do znacznego zaburzenia procesów utleniania komórek, w wyniku czego zostają zahamowane ich procesy życiowe.
Środki znieczulające ogólnie wywierają szczególnie silne działanie na ośrodkowy układ nerwowy, którego komórki odznaczają się intensywną przemianą materii. Niektóre rozpuszczalne w tłuszczach środki znieczulające ogólnie gromadzą się ponadto w większej ilości w bogatej w lipidy tkance układu nerwowego.
357