g 3 bmp

i    {    J <

Materiały do ćwiczeń z parazytologii

rg2erwuarem..tvch-drobnoustroiów_sa ludzie chorzy, ą wszy stanowią ogniwo łączące ludzi chorych. Lzdco-wych. Wszy pobierają w czasie ssania krwi człowieka chorego na dur plamisty riketsje (ryc. 85), które, namnażają się nąstępnie w komórkach nabłonka jelita środkowego owada (ryc. 86). ,Po_namnożeniu-&ię_

riketsii komórki nabłonkowe pękają i zarazki przedostają się do światła jelita, skąd wydalane są z kałem po 7-8 dniach od momentu, żalenia nimi wszy Człowiek zaraża się przez wtarcie kału lub ciała zgniecionej

wszy z riketsjami w otartą skórę. Zarażenie może nastąpić również przez błonę śluzową ust lub spojówkę oka za pośrednictwem zabrudzonych odchodami wszy rąk.

Ryc. 85. Klujka wszy w tkance żywiciela, a - głowa wszy, b -haki haustellum, c - pochewka kłujki, d - przewód ślinowy (wg 15).

ii

Ryc. 86. Przenoszenie zarazków duru plamistego przez wesz ludzką; a - zakażenie wszy per os zarazkami z krwią chorego, b - wnikanie zarazków do komórek nabłonka żołądka wszy i częściowe przedostawanie się do kału, c - rozsiewanie zarazków z kałem wszy (wg 15).

V'

Krętki Borrelia recurrentis, pobrane przez wesz z krwią człowieka chorego, trafiają do jamy ciała owada, gdzie się rozmnażają. Nie wracają do układu trawiennego, nie są zatem przenoszone przez kał; zarażenie człowieka następuje przez wtarcie rozgniecionej wszy w uszkodzoną skórę.

Riketsje, gorączki.okopowej, Rickettsia guintana rozmnażają się na powierzchni nabłonka jelita wszy, a nie we wnętrzu jego komórek. Człowiek zaraża się poprzez kał zainfekowanej wszy wtarty w skórę. Nie jest pewne, czy zarażenie tym zarazkiem następuje również drogą ukłucia człowieka gjjLez^wszy^^Sra^nIa"wszy riketsjami duru plamistego jest dla niej szkodliwe, owad choruje lub ginie. Zarazki B, recurrentis i R.    yrszy^

Zapobieganie inwazji wszy polega na utrzymaniu czystości ciała i odzieży oraz częstej jej zmianie. Wesżtóraz gnidy można niszczyć przez prasowanie bielizny gorącym żelazkiem, jakrów-nież jej gotowanie. Częste mycie i czesanie włosów zapobiega inwazji wszy głowowej.

***

Preparat: 1. samiec i samica; 2. jajo wszy głowowej; preparaty trwale.

Obserwacja. Pow. 75x.

Ad l. Obie płci u wszy rozróżniamy po budowie odwłoka (ryc. 87): u. samicy jest on rozdzielony, z otworem płciowym i dwoma gonopodami (gonopodium), za pomocą których owad przytwierdza się do włosów w czasie składania jaj, u samca - zaokrąglony, z widocznym od strony grzbie-

94