klsti142

16£

ROZDZIA

bardzo rozpowszechnione w całej prawie zachodniej połowie byłej Kongresówki oprócz południowo-zachodnich krańców. U nas zwało się j plużycą i podobną nazwę fpluźica) nosi także w Serbji. W no w-i szych okazach płużycy stopy obu rękojeści, t. j. płozy (fig. 146 u dołu) zra-stają się w jeden płóz deskowaty (fig. 145 a).

146. Część płużycy ze wsi Brogowa, pow. Opoczno. Wg modelu w zbiorach prof. St. Biedrzyckiego. Rys. autor.— Części a i b bywają w Brogowej sporządzane i z jednego kawałka, o ile się odpowiedni znajdzie. W innych okolicach, np. pod Nowem Miastem w pow. Rawa, płużyce są podobne,.

są rozsunięte

Od Dłużnych radeł jedno- i dwuręcznych do właściwego pługa pozostało już sto-sunkowo nieznaczne przejście: sztywny ruch niepodatnej grządzieli na^żało poprawić przez skrócenie jej i podstawienia przodka od wózka.

Orka stała się przez to^^gulaniiejszą, równiejszą, a zarazem powiał pług (co do znaczenia tego wyrazu ofT też § 179).

177. Jednoręczne pługi o konstrukcji ramowatei spotykamy dziś jeszcze w Rumunji, a poza tern na północno-zachodnich i południowo-wschodnich krańcach dzisiejszego rozmieszczenia Słowian. Tu nałeżą pługi kaszub-skie_(fig. 147), północno-zachodnio-wielkopol-skie, a z drugiej strony — zalcaukaskle.

.Dwuręczne ramowate pługi, mniej lub więcej podobne do tego, jaki widzimy na fig.

148, były w średniowieczu i czasach późniejszych niezwykle rozpowszechnione w Europie północno-zachodniej i środkowej. Z różnych okolic Szwecji lub Anglji, już nie mówiąc ale płozy

0    Niemczech i Austrji, posiadamy okazy, mo- ^{p0fJ k{}t^tenl> ^Iecz stykają się dele albo rysunki narzędzi całkiem podob- ^so[^> odpowiednio do

-    ^r    tego i rękojeści są bliżej

nyen do naszych, lakiez pługi używano w Ru- _{ze sobą zsun}ięte. munji i na Węgrzech. W obrębie Słowiań-

szczyznyzasiąg ich bynajmniej me jest jednńkTtiyt rozległy. Wprawdzie stare pnrgi diewnitnre~Ćzeskie, północno-bułgarskie (naddunajskie)

1    serbochorwackie posiadają konstrukcję ramowatą, podobnie jak pługi _ polskie i niektóre małoruskie^ale-iuż-i-wśród serbochorwackich możemy znaleźć takie, których osnowę stanowi nie radło ramowate, lecz ramowato-krzywógrządzielówe, względnie odpowiednio przystosowane krzywogrządzielowe (ob. np. pługi wyobrażone na fig. 1491 150). Na daleko większą skalę powtarza się podobny obraz na ziemiach małoruskich^ i południowo-wielkoruskich; widzimy tam mianowicie obok pługów o konstrukcji ramowatei także bardzo liczne odmianyo~Tudowi&^ mniej lub więcej zależnej od radła krzywogrządzielowego. Niektóre-sTbany, t. j. „stepowe" dawne,"drewnlanepTugi tureckie'i wschod-nio-słowiańskie (fig. 151) wykazują zupełnie wyraźne związki typologiczne z radłem z okolicy Złoczowa (fig. 123).