klsti099

119

ROZDZIAŁ 4. HODOWLA ZWIERZĄT

W całej rdzennej Polsce oprócz znacznej części północnego zachodu dominuje zawołanie mai, mai u i t. p. (stosowane bynajmniej niotylko do prosiąt!. Powtarza się ono na Słowaczyźnie i w niektórych okolicach Moraw, w Slawonji (mali) i na adriatyckich wyspach (j. w.).

Północny zachód Polski jest nacechowany przez dość zagadkowe z pozom wołanie hut, nyt, nyću, nytuśa i t. p., znane także w niektórych okolicach Małopolski, oraz na Śląsku. Po znacznej przerwie powtarza się ono w paru punktach zachodniej Białorusi jako nt, a następnie, znowuż po znacznej przerwie — u zachodnich Finów w Estonji (nots, notsi, nofśu). Ta ostatnia zgodność może być ostatecznie przypadkową, podobnie jak powtarzanie się białoruskiego zawołania ćo, ću (znajdującego ścisły odpowiednik w odpędzaniu a ću, rozpowszechnionem na Polesiu, Małorusi i w przeważnej części Polski), na wyspie Krku w Jugosławji (porówn. też odpędzanie ćuś w Bośni). Natomiast z pewnością nie przypadkową jest zgodność ukraińskiego i bojkowskiego zawołania pać ze slawońskiem packo, dal-matyńskiem pace i t. d. — Pospolite na Białorusi odpędzanie a yś, a U, a juś znajduje odpowiedniki w estońskiem fijss (czytaj yjss) i t. p., oraz w wiclkoruskiem choś.— Krótko mówiąc, bardzo szczegółowe badania, przeprowadzone nad geograficznem rozmieszczeniem nadzwyczaj zajmująco i zagadkowo przetasowanych zawołań i odpędzam używanych w stosunku do świń, z całą pewnością dadzą ważhe wyniki pod względem naukowym.

132. Naogół bezporównania mniej interesująco przedstawiają się zawołania i odpędzania stosowane przez włościan słowiańskich do owiec, kóz, bydła rogatego i koni. Ale i śród nich znajdujemy wiele szczegółów zasługujących na uwagę.

Gdy chodzi o owce, to jednem z ciekawszych zawołań jest okrzyk złożony z dźwięków, wydawanych przez drżenie warg i brzmiących mn. w. jak prr, ptru, tpru i t. p. Ten sposób wołania jest bardzo pospolity w Bułgarji i w Karpatach. Poza tern spotyka się w paru punktach północnego Mazowsza, nad środkową Notecią i w Malbor-skiem. Podobne zawołania, ale z dźwięcznym nagłosem (brr etc.) są używane w niektórych okolicach Serbochorwacji a także w Niemczech i t. d.

Bardzo zasługującym na uwagę okrzykiem, używanym do odpę dzania owiec jest a skiira. Zasiąg jego (mapka 3) rozpoczyna się na Pomorzu i ciągnie się przez północną Polskę, skąd (po niezbyt wielkiej przerwie w dorzeczu górnej Narwi) przerzuca się na polską Białoruś, obejmując ją w całości (a śkila, a śkira, a śkir); stamtąd wkracza na wschodnią Białoruś i Wielkoruś (ś k y r, ś ky ra, ś k i r, ś k i r a). Osadnicy, pochodzący z Rosji europejskiej, zanieśli go aż na Syberję.