klsti081

101

ROZDZIAŁ 4. HODOWLA ZWIERZĄT

czaj silnie rozwinięte. Przytem arterje tych rzek właśnie łączą północ z południem.    )

Nietrudno dostrzec, że południowo-ourazyjska część zasięgów za-rzutni i suwaty jest zasięgiem wielkich cywilizacyj dawnych i współ-'' czesnyeh. Ciągłość osadnictwa, względna gęstość zaludnienia i względnie wysoki poziom oświaty, trzy ważne, zaplatające się o siebie właściwości, charakteryzowały oddawna ten obszar. Na północ od niego leżały stepy i pustynie nie posiadające wszystkich tych dobroczynnych cech. Ruchliwe ludy pasterskie przelewały się tamtędy fala za falą. Miast tam stałych nie było; nie było na stałe i wyższej oświaty. Ilekroć rozkrzewił się na tych stepowych rozłogach zasiew wyższych, rolniczych, osiadłych kultur, bywał zmiatany przez etniczne burze. Kontakt między północą a południem poprzez stepy był zawsze względnie słaby i przytem ustawicznie zrywany. To był niezaprzeczenie jeden z najgłówniejszych powodów, dla którego cała północno-wschodnia Europa, zawierająca w sobie lwią część współczesnej Słowiańszczyzny, leżała wraz z przylegającą do niej zachodnią Syberją (i wogóle północną Azją) zdawiendawna na uboczu w stosunku do wielkich ożywczych prądów cywilizacyjnych, przebiegających ż prawieku między Atlantykiem a Oceanem Spokojnym. To jest też główny powód bardzo dla nas tu ważnego faktu, że liczne wytwory kulturalne oddawna znane na południu, przybywały na ziemie słowiańskie tak, jak przybyła su-wata, t. j. drogą okólną przez Europę zachodnią. Należy przytem mieć na uwadze, że w stosunku do paru wytworów (a m. i. właśnie w stosunku do suwaty) także wnętrze lub znaczna część czy też cały niemal półwysep bałkański leży, wzgl. leżał, poza obrębem po-łudniowo-eurazyjskiego kulturalnego świata. Ten szczegół tłumaczyć się zdaje częstokrotnem w dawnych czasach zalewaniem wspomnianego półwyspu przez fale etniczne, przychodzące z północnego wschodu.

Rozdział 4. Hodowla zwierząt, j

ILI. Trzy pierwsze działy gospodarki, któreśmy wyżej poznali, a mianowicie zbieractwo, łowiectwo i rybołówstwo stanowią łącznie j gospodarkę prymitywną. Jest to gospodarka przyswajająca: człowiek przyswaja sobie tu gotowe płody. Tę gospodarkę spotykamy dziś jeszcze jako wyłączną u bardzo wielu ludów prymitywnych. Zbierać-* two, łowiectwo i rybołówstwo wyczerpują dla nich wszystkie możliwe sposoby zdobywania żywności i surowców.

W kulturze ludowej Słowian omawiane trzy działy gospodarki odgrywają naogół —* w stosunku do hodowli zwierząt i roślin — rolę zupełnie podrzędną. To samo widzimy u bardzo wielu innych cywilizowanych i niecywilizowanych ludów^r Europy, Azji, Afryki