klsti365

niczych zasługuje na uwagę linja falista między poziomemi, albo linja zygzakowata pojedyncza, czy podwójna. Poza Słowiańszczyzną motyw ten, jako ozdoba stroju głowy w rodzaju czółka, występuje np. u Mord-winów, a także u ludów starożytnych. Bardzo wysokie czółka upodabniają się do cylindrów bez ronda, ustawionych pionowo na głowie. Cylindry takie bywają równowąskie, albo też ku górze nieco się zwężają, lub rozszerzają. Wysokie czółka w tym rodzaju spotykamy np. u Łużyczanek, Morawianek, Kurpianek (fig. 355, 2), gdzie niegdzie na Biało- i Małorusi (fig. 355, 1) etc. Wysokie czółka noszone były także przez, sąsiadujących ze Słowianami, Litwinów, Łotyszów, Mordwi-nów i t. d.

355. Dziewczęce stroje głowy. 1. Strój Rusinki z Berhometu nad górnym Prutem. Ruś karpacka. — 2. Strój Kurpianki. Mazowsze północno-wschodnie. (1 i 2, a — wg rycin i fotogra-fij w zbiorach autora; 2, b — wg W. Moszkowa, Wisła, t. 11, r. 1897, str. 318).

412. Czółka-diademy znają Słowianie od bardzo dawna. Znajdujemy je bowiem już w grobach z okresu pogańskiego. Podobne, choć mniej zgrabne i nie tak pięknie zdobione, spotykają się także w grobach, sąsiadujących ze Słowianami, Finów. W grobach słowiańskich przytrafiają się one tak często, że według Niederlego stanowią wraz z kabłączkami skroniowemi charakterystyczną cechę dawnej kultury słowiańskiej. Oczywiście w zwykłych warunkach tylko czółka, bogato wyszyte metalem, perłami i t. p., mogły się częściowo w grobie przechować; materjalne, wyszyte li tylko włóknem, nawet o ile były, nie mogły pozostawić po sobie śladu. — W czasach historycznych poświadczają czółka dla niektórych okolic słowiańskich źródła piśmienne. Niezawsze jednak mamy pewność, czy chodzi danemu autorowi o dziewczęcy, otwarty zgóry, diadem, czy też o zakryty kłobuk kobiet zamężnych. Zewnętrznie biorąc, oba stroje bywają do siebie podobne i dlatego opisy ich są. zwykle niewystarczające.

413. Z czółkiem pozostaje w związku korona z piór, używana bądź samodzielnie, bądź też zdobiąca strój w rodzaju czółka (fig. 356). Sporządzają ją dziewczęta z piór pospolitego ptactwa, albo z piór pawich, papuzich etc. Bywa dookolna lub ztyłu otwarta. Na Rusi besarabskiej obfitość piórupodabnia ten strój według P. Nesto-rowskiego do stroju Indjan amerykańskich. I to okrycie głowy jest nadzwyczaj dawne i ono również znane było na starożytnym wschodzie; a dzisiejszy charakterystycznie reliktowy zasiąg jego w Europie (niektóre okolice Łotwy, Wielkorusi, Polesia, wscli. Podkarpacia, Ser-