klsti493

ROZDZIA

BUDOWNICTW

521

obszernych ale za to niskich urządzeń, służy nieraz w Azji wschodniej jako „ulubione miejsce przebywania dla mieszkańców domu".

538. U przeważnej części Słowian południowych, wyjąwszy północno-zachodnie krańce i sporadycznie gdzie indziej zachodzące wypadki, panowały doniedawna otwarte ogniska (§ 534), zaś piece pie-karniane stały zewnątrz chaty (§ 269) lub były zastąpione przez piekarskie klosze.

Wszysey-^Słowianie wschodni, o ile nie uwzględnimy całkiem rzadkich wyjątków^ zachodzących na południowych i północnych kresach ich rozsiedlenia, mają piece chlebowe wewnątrz mieszkań (fig. 463, i i 4); to samo widzimy u ich bezpośrednich północno-wschodnich i północnych sąsiadów, gdzie jednak, zarówno u ludów fińskich jak i u bałtyckich, przechowały się jeszcze wyraźne ślady albo i zabytki dawnych mieszkań, posiadających wyłącznie otwarte ognisko. Tu i owdzie u sąsiadów dalszych (np. u Wogułów według Lepechina) widzimy i piec i osobne ognisko wewnątrz chaty. Natomiast u sąsiadów jeszcze dalszych, jako to: u Tatarów tobolskich i Ostjaków,

u tubylców Ałtaju (np. u Kaczyńców), środ-kowo-zachodniej Azji (np. u mieszkańców Bu-chary), Kaukazu (np. u Czeczeńców, Czerkie-sów i t. d.), piece piekarniane znajdują się, podobnie jak u Słowian bałkańskich, naze-wnątrz domostw, a we wnętrzu ostatnich płoną otwarte ogniska, ochronione co najwyżej czu-wałem, to jest rodzajem kominka (porównaj wyżej).

Znaczna część Słowian zachodnich, mianowicie znaczna część Polaków i część Słowaków, posiada, podobnie jak Ruś, piece chlebowe wewnątrz mieszkań (fig. 463, 2, 3). Jak daleko ku zachodowi sięgały kurne chałupy z piecem chlebowym, umieszczonym w mieszkaniu i opalanym odwewnatrz mieszkania, świadczy następująca ważna wiadomość¹. ~

Według życiorysu J. Dietza w okolicy między Krosnem a Wrocławiem chaty chłopskie przedstawiały się jeszcze w r. 1684 bar-

463. Piece. 1. Podhorodce, pow. Skole, Karpaty ruskie (Polska). - 2. Lipnica, NE od m. Kolbuszowa, Małopolska. (Piec i rzut poziomy stuletniej chałupy, wewnątrz której się znajdo--wałj. — 3. Okolica Babiej Góry, Karpaty polskie. — 4. Chinocz, pow. Sarny, Polesie (nad tym piecem znajdowała się osobna, niezliczona z nim organicznie kapa; na rysunku jej nie-uwzględniono). — Hyc. 3. wg obrazu A. Kotsisa (XIX w.), Album Ikonograficzne Muz. Naród, w Warszawie; ryc.

1, 2, 4 rysował autor.

1

Ogłosił ją ostatnio W. Geramb, (zaś niżej podaną informację Butzbacha [ob. str. 522] — L. Niederle; tę drugą cytuję za Niederlem w tłumaczeniu Cześkiem).