klszesz002

IV

starezonej listownie,- co się zaś tyczy rycin, to przy każdej z nich bez wyjątku wskazuję na jej pochodzenie wzgl. na osobę czy instytucję, od jakiej ją otrzymałem. Szczególnie głęboką i serdeczną wdzięczność winienem p. Ch. Vakarelskiemu z Sofii, prof. drowi M. Gavaz-ziemu z Zagrzebia i doc. drowi A. Vaclavikovi z Berna Morawskiego. M. i. dzięki łaskawemu pośrednictwu prof. Gavazziego wypożyczono mi tu do Wilna zupełnie bezinteresownie cały chorwacki dźwiękowy film etnograficzny (ob. s. 1080 odn. 2). Także dyr. dr B. Drobnjako-vić z Belgradu nie odmówił chętnych acz drobnych przysług; również — dr V. Ernits z Estonii (obecnie w Warszawie). Z osób zamieszkujących w Polsce oraz z polskich instytucji na pierwszym miejscu wymienić muszę w tym związku prof. dra F. Kołessę ze Lwowa, p. G. Cytowicza z Wilna, prof. dra M. Małeckiego i p. D. Horniatkiewi-cza z Krakowa, dra T. Szeligowskiego, profesora Konserwatorium Muzycznego w Wilnie, oraz Zarząd Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Panowie Cytowicz i prof. Szeligowski byli łaskawi przejrzeć korektę rozdziału poświęconego muzyce, przy czym p. Cytowicz z wielką starannością i oddaniem sprawdził tekst i dodatki nutowe od strony ściśle muzycznej. Prof. Małecki przy pomocy stypendystów z Bułgarii i Jugosławii chętnie i z wielką uczynnością sprawdził w korekcie, uściślając oraz tu i owdzie poprawiając, tłumaczenia tekstów poezji ludowej bałkańskiej, podane dla przykładu w rozdziale 18³, które to tłumaczenia, jak i tłumaczenia poezji wschodnio-słowiańskiej etc., sporządziłem sam.

W tym związku niech mi wolno będzie poświęcić parę słów transkrypcji obcych nazwisk. Otóż nazwiska takie, o ile należą do pospolicie u nas znanych (np. Turgeniew) pisałem w zasadzie „po polsku"; jednakowoż w dwu czy trzech wypadkach, gdzie one się znalazły tuż obok nazwisk autorów nieznanych szerszemu ogółowi, których obcość zawsze rozmyślnie czytelnikowi ujawniam przez odrębną pisownię (Chodkevyć, Kireevskij,-Kryża-novskij, Gurćić, Dżudżev...), dałem, by nie razić oka, i owe popularne nazwiska w pisowni analogicznej (np. Cechov, obok Maksimova na s. 1052). Natomiast w tłumaczeniach (oraz w paru „librettowych" streszczeniach) utworów literatury ustnej z reguły zupełnie spolszczałem pisownię obcą imion czy nazwisk (Muromiec, Wołch Wsiesławie-wicz, Milicz, Wid Maryczycz, Leposawa itp.). Imiona własne przed nazwiskami autorów systematycznie skracałem do jednej litery^{1 2}.

W podawanych dla przykładu oryginalnych tekstach gwarowych starałem się, o ile to możliwe, unikać błędów, ale proszę nie zapominać, że ani źródła, z których korzystałem, nie są gwaroznawczymi, ani ja nie jestem dialektologiem, ani „Kultura" nie ma celów językowych na oku³.

Wobec wielkich rozmiarów, do jakich rozrósł się ten tu zeszyt oraz — i to przede wszystkim — wobec bardzo niepewnych i niespokojnych czasów, nakazujących jak najprędzej druk ukończyć i książkę wydać, postanowiłem wbrew zapowiedzi (a ku wielkiemu mojemu żalowi i ku jeszcze większej niewygodzie czytelników) bardzo obszerne indeksy: rzeczowy oraz wyrazowy do obu zeszytów części II, przygotować bądź zupełnie osobno, bądź też w łączności z zeszytem następnym i ostatnim. Ze swej strony będę się starał, aby indeks ten został możliwie jak najrychlej wydany w postaci osobnej broszury (którą następnie można będzie ewentualnie dołączyć do ostatniego zeszytu).

Składając, jak zwykle, serdeczne podziękowanie Zarządowi Polskiej Akademii Umiejętności oraz Dyrektorowi Funduszu Kultury Narodowej, p. inż. St. Michalskiemu, za niezmienną i wielką życzliwość dla mojej pracy, muszę również osobno napomknąć na tym miejscu o prawdziwie obowiązujących, jak najlepszych chęciach, stale okazywanych mi przez Kierownictwo i Pracowników Drukarni Uniwersyteckiej. — Złożył ten obszerny zeszyt przy pomocy innych zecerów z wielką starannością p. St. Stopa. Korektę tzw. domową wykonywała p. dr H. Jasieńska, od której także miałem liczne dowody najdalej idącej życzliwości; dość powiedzieć, że m. i. nadesłała mi zupełnie samorzutnie kilkustronicowy list z danymi dotyczącymi pewnych szczegółów zdobnictwa, poruszonych w „Kulturze", a dane te pozwoliły mi uezynić wartościowe spostrzeżenie sprawdzone później na materiale faktycznym (s. 944 w. 13—16).

Przy kontrolowaniu klisz okazała mi pomoc asystentka U. S. B. p. mgr J. Klimaszewska, która też sprawdziła i przerysowała na czysto 2 mapki, sporo wykresów i nieco rysunków.

Wilno, 5 lipca 1939 r.

1

   Ponieważ nie literalnie wszystkie uściślenia i poprawki proponowane przez prof. Małeckiego zostały przeze mnie przyjęte, więc nie może on ponosić w całej pełni odpowiedzialności za dokładność tłumaczeń, co tu z całą lojalnością podkreślam.

2

   Do dwu liter tylko w tych wypadkach, kiedy stanowią one jeden dźwięk

3

Co do innych szczegółów, które mogą uderzyć uważnego czytelnika, to pragnąłbym zaznaczyć, że między tym, co mówię w końcu § 690 na s. 955, a odpowiednimi wywodami w rozdziale 19. istnieje niekonsekwencja. Powstała ona stąd, że pisząc § 690 nie zdawałem sobie jeszcze w pełni sprawy, jak dalece niemożliwą do przyjęcia jest albańska etymologia nazwy Beskid. Tym niemniej germańską ta nazwa najpewniej również nie jest.