CCF20090831246

468 Indywidualność realna sama w sobie

a jednostka jaźnią jako jaźń ogólna ¹. Co się zaś tyczy jomuilnej rzeczy samej, to ona, przeciwnie, znalazła swoją treść ² w idywidualności, która działa i siebie w sobie różnicuje; różnice tej indywidualności stanowią bowiem treść wymienionej wyżej ogólności³. Kategoria [,z którą mamy teraz do czynienia,] jest czymś samym w sobie jako ogólność czystej świadomości; ale jest ona również czymś dla siebie, ponieważ [drugim] jej momentem jest również jaźń świadomości. Jest ona bytem absolutnym, ponieważ ogólność czystej świadomości jest prostym równaniem się bytu sobie samemu.

To więc, co teraz jest dla świadomości przedmiotem, ma takie znaczenie, żc jest prawdą. Prawda jest i obowiązuje w tym sensie, że jest i obowiązuje sama w sobie i dla siebie. Jest rzeczą absolutną (die absolute Sache) nie obarczoną już przeciwieństwem między pewnością 302 a jej prawdą, między ogólnością a jednostkowością, między celem a realnością; rzeczą, absolutną, której istnieniem jest rzeczywistość i działalność samowiedzy, Ta rzecz absolutna jest więc substancją etyczną, a świadomość tej rzeczy jest świadomością etyczną. Dla tej świadomości jej przedmiot ma również walor prawdy, ponieważ łączy ona w jednej jedności samowiedzę i byt; ma ona walor absolutu, ponieważ samowiedza już nie może i nie chce wychodzić poza swój przedmiot, w nim bowiem jest ona u siebie samej, jYie może, ponieważ przedmiot ten jest wszechbytem i wszechmocą; nie chce —- ponieważ jest on jaźnią albo wolą tej jaźni- Jako przedmiot jest

przedmiot świadomości etycznej w sobie samym przedmiotem realnym, ponieważ w sobie samym posiada różnice przysługujące świadomości; dzieli się na poszczególne masy ⁴, które stanowią określone prawa istoty absolutnej. Ale ten podział na masy nie mąci [czystości] samego pojęcia, ponieważ momenty bytu, czystej świadomości oraz jaźni są nadal zawarte w pojęciu i tworzą jedność, która stanowi istotę tych mas i w tym zróżnicowaniu nie pozwala już potem tym momentom wyodrębniać się i występować oddzielnie.

Te prawa, czyli masy substancji etycznej, uznawane są w sposób bezpośredni. Nie można stawiać kwestii ich źródła i ich uprawnienia, ani szukać czegoś innego, czymś innym bowiem niż ta istota istniejąca sama w sobie i dla siebie mogłaby być tylko sama samowiedza. Ale samowiedza nie jest niczym innym, jak tylko tą właśnie istotą, ponieważ ona sama jest byłem »dla siebie tej istoty — istoty będącej dlatego właśnie prawdą, że w tym samym stopniu jest ona jaźnią świadomości, co jej bytem samym w sobie, czyli czystą świadomością.

Kiedy jednak samowiedza jest świadoma siebie jako jednego z momentów bytu dla siebie substancji etycznej — to istnienie prawa przybiera w niej taką póstać, że zdrowy rozum wie bezpośrednio, co jest słuszne i dobre ⁵. Jak bezpośrednio zdrowy rozum wie, co jest słuszne i dobre, tak bezpośrednio uznaje on je również

1

Jednostka okazała się bowiem „wszystkimi jednostkami", jej rzeczywistość — rzeczywistością wszystkich.

2

Erfuilung; w danym wypadku to, co wypełnia jakąś rzecz — treść.

3

Ogólności — tzn. jaźni ogólnej.

4

Dzieli się na masy — teilt sich in Massen. — Te „masy‘^c to konkretne zróżnicowania substancji etycznej,

5

Świadomość etyczna nie występuje tu więc jeszcze w sw'ej właściwej postaci i swej właściwej sferze ■— w sferze ducha, lecz w sferze działającego rozumu. Jest to kantowska „praktische Vernunft“, zdaniem Hegla niższa i — jak się okaże — tylko pusta forma świadomości etycznej.