484 Indywidualność realna sama w sobie
Przypuśćmy, że ktoś złożył u mnie jakąś rzecz w depozyt. Ten depozyt jest własnością kogoś innego i ja to uznaję, ponieważ tak jest i trwam niewzruszenie przy takim swoim stosunku. Jeśli natomiast depozyt ten zatrzymuję dla siebie, to zgodnie z zasadą, którą kieruję się przy sprawdzaniu, zasadą tautologii, nie popadam w żadną sprzeczność, ponieważ wtedy nic uważam już tego depozytu za cudzą własność, a zatrzymanie tego, czego nie uważam za cudzą własność, jest 312 czymś zupełnie konsekwentnym. Zmiana poglądu nie jest sprzecznością, ponieważ nie chodzi tu o pogląd jako pogląd, lecz o przedmiot i treść, która nie powinna być ze sobą sprzeczna. Podobnie jak.darowując coś komuś mogę, bez popadnięcia w sprzeczność, zastąpić pogląd, że dana rzecz jest moją wdasnością, poglądem, że jest on własnością kogoś innego — mogę też uczynić odwrotnie.
; Słuszne jest więc coś nie dlatego,, żę ją uważam je Iza niesprzeczne; słuszne jcst o.no dlatego, że.jest słuszne. Fakt, że jakaś rzecz jest cudzą własnością, jest tutaj podstawą-, nic mam się tu co mądrzyć, nie mam wymyślać ani wyszukiwać jakichś tam pomysłowy związków, względów, nie mam się wdawać ani w ustanawianie praw, ani w ich sprawdzanie. Gdyby myśl moja, poszła w takim kierunku, przekręciłbym (ueniickte ich) \ poprzedni stosunek, gdyż mógłbym dowrolnie również stosunek wręcz przeciwny uczynić czymś zgodnym z moją nieokreśloną wiedzą tautołogiczną, a tym samym uczynić go prawem. Które z tych określeń jest słuszne, czy to, czy przeciwstawne — to określone jest sarno w sobie i dla siebie. Ja sam dla siebie mógłbym uczynić prawem to określenie, które bym chciał, albo też żadne, ponieważ w momencie, kiedy zacząłem dociekać i sprawdzaj wstąpiłem już na drogę nieetyczną 1. : Wtedy, kiedy to, co słuszne, jest dla mnie czymś samym w sobie i dla siebie, wtedy jestem w substancji etycznej i substancja etyczna jest w ten sposób istotą mojej samowiedzy, a samowiedza jest ze swej strony tej substancji rzeczywistością i istnieniem, jej jaźnią i wolą.
Prawa etyczności są bowiem, prawami bezpośrednio danymi, nie wyrozumowanymi, i nie dopuszczają żadnych wątpliwości.