Image (60)

MU

1’AIII IAYIOR, DEVON CURTIS

d/lahtii puillrgłych jej ciał, jak również w innych sprawach dotyczących jej uprawnień iMHtMlyum yinych w ramach systemu, w zakresie spraw ekonomicznych, społecznych i Innych z nimi /wiązanych (A/50/227, par. 37).

/i cli li niowano ponadto Rady Programów i Funduszy. Wzmocniono ich codzienne za-ł/ąil/nnir Tc rozwiązania zastosowano po raporcie sekretarza generalnego Kofiego Annami z IW/ roku, w którym obiecał on ograniczyć administrację ONZ, redukując ją do lynfąt łi ciulów, i przekazać zaoszczędzone w ten sposób środki na programy rozwojowe.

(igóltile i /rcz biorąc, reorganizacja działań ekonomicznych i społecznych oznaczała poprawę koordynacji dwóch biegunów systemu: tego, na którym przez konferencje (Światowe i agendy deliniowane są zamierzenia, oraz tego, na którym są one wprowadzane w życic. Programy na poziomie operacyjnym zostały lepiej zintegrowane, a oficerom leieimwyni przekazano większe uprawnienia. Na drugim biegunie, konferencje światowe unio/liwinly osiągnięcie porozumienia na temat tego, co powinno zostać zrobione. (>wc pnro/uinlemn wprowadzane były przez komisje funkcjonalne, reforma zaś ECO-N< H ‘ w/nim nita jej zdolność do przekształcania tych szerokich porozumień w formę wlcloaddorowych programów z wyraźnie określonymi celami. W tym samym czasie Id l )S()(¹ zdobyła większą zdolność do działania jako kanał, za pośrednictwem którego wyniki monitoringu na poziomie operacyjnym były przekazywane do komisji funkcjonalnych Procesy te miały wpływ na wzmocnienie norm systemu wielostronnego.

Kluciowt tazy

•    Od połowy do końca lat 90. pod przywództwem sekretarza generalnego, Kofiego Annana, ONZ przedsięwzięła szeroko zakrojone wysiłki reformatorskie.

•    Celem reform porozumień ekonomicznych i społecznych ONZ była poprawa koordynacji, eliminacja powielania działań i rozdzielenie zakresów odpowiedzialności.

•    Wysiłki te wzmocniły normy systemu wielostronnego.

Podsumowanie

Zmiany roli ONZ odzwierciedlają transformację w postrzeganiu społeczności międzynarodowej i natury suwerennych państw. W ostatnim półwieczu zasady rządzące systemem międzynarodowym stały się coraz liczniejsze i bardziej określone, obejmując szeroki zakres dziedzin w stosunkach między państwami. Rozszerzające się zainteresowanie obejmuje nie tylko ochronę praw państw, ale także praw jednostek. Jednak osiąg-nięcie porozumienia rządów w odniesieniu do zasad (ochrony) praw jednostek jest tylko pierwszym krokiem w budowaniu bardziej uporządkowanego i sprawiedliwszego świata. Konieczne stało się wypracowanie instrumentów służących podejmowaniu działań, gdy łamane są standardy. Instrumenty te muszą być spójne, obiektywne i rzetelne.

Instrumentem, który najlepiej spełnia te cele, jest Rada Bezpieczeństwa ONZ. Mimo wad tego organu, uderzające jest to, że nawet największe państwu wolą uzyskać zgodę

Organizacja Narodów Zjednoczonych 521

Rudy Hc/,pici‘zei'iNtwii mt pmpunowunc przez siebie działania. W wypadku Kosowa państwa uczcsinieziicc* w interwencji NATO chciały zademonstrować, że działają zgodnie z Karlą NZ i z odpowiednimi rezolucjami Rady Bezpieczeństwa. W wypadku Iraku rządy USA i Wielkiej Brytanii podjęły znaczne wysiłki dyplomatyczne w celu uzyskania poparcia akcji wojskowej w formie drugiej rezolucji Rady Bezpieczeństwa. Wysiłki te spełzły na niczym, niemniej jednak zostały podjęte. Okaże się dopiero, czy Stany Zjednoczone będą upierać się przy zadeklarowanej przez siebie polityce działań unilateral-nych, bez względu na opinię ONZ, gdy w ich mniemaniu zagrożone są ich interesy.

Udział w ONZ wzmacnia znaczenie rządów w systemie międzynarodowym. Członkostwo i sukcesy w ONZ są traktowane jako forma legitymizacji autonomii państwa. Dlatego też obsadzanie stanowisk, podejmowanie inicjatyw, zapewnienie personelu i tworzenie norm w ramach ONZ jest postrzegane jako znaczące, bowiem zwiększa poczucie wartości, jak również siłę państwa. ONZ stała się ważnym klubem dla państw,

Od wczesnych lat 90. rozszerzyła się i poprawiła zdolność ONZ do działania w zakresie spraw ekonomicznych i społecznych, promowania rozwoju, zarządzania utrzymywaniem pokoju i odbudową po konfliktach. Mimo to zjawiska takie, jak dominacja militarna Stanów Zjednoczonych, możliwość, że USA znów podejmą działania bez wyraźnej zgody ONZ, wzrastające zaniepokojenie terroryzmem i bronią masowej zagłady oraz wszechobecna nierówność i niesprawiedliwość na świecie sygnalizują, że konieczne będą kolejne zmiany i adaptacje systemu ONZ.

Więcej informacji związanych z tematyką tego rozdziału, a także studia przypadków, można znaleźć na stronie towarzyszącej podręcznikowi; www.oup.com/uk/lHMkflteM/ politics.

PYTANIA

ł. W jaki sposób ONZ próbuje utrzymać ład międzynarodowy?

2.    Dlaczego coraz więcej państw zdecydowało się wspierać działania ONZ?

3.    Jakie są niektóre przeszkody blokujące reformę Rady Bezpieczeństwa ONZ?

4.    Do jakiego stopnia osłabione zostało tradycyjne powstrzymywanie się od interwencji w wewnętrzne sprawy państw?

5.    W jaki sposób w okresie po zakończeniu zimnej wojny zmieniły się definicje zagrożeń dla pokoju i bezpieczeństwa?

6.    Jak ewoluowała instytucja utrzymywania pokoju (peacekeeping) ONZ?

7.    Jakie problemy uniemożliwiają ONZ bardziej efektywne realizowanie jej zadań?

8.    Czy rosnąca aktywność ONZ podważa suwerenność państw?

9.    Dlaczego w czasie zimnej wojny panował większy sprzeciw wobec rozwoju międzynarodowej odpowiedzialności państw?

10. Jakie lekcje na temat teraźniejszej i przyszłej roli ONZ można wyciągnąć z doświadczeń wojny w Iraku?

W?■ \ ;/-.i yc \ ■; ; r K"> u p

Archer Clive (1992), International Organisation (wyd. 2, Routledge, London), Użyteczne, zwięzłe studium szerokiego wachlarza instytucji międzynarodowych dotyczące ich głównych celów i natury. Claude Inis L. Jr (1971, 1984), Swords into Plomhares: The Progress and Problems of International Organlzatlon (wyd. 4, Random House, New York). Klasyczny tekst dotyczący historii instytucji mię-