Image (69)

502

PAUL TAYLOR, DEVON CURTIS

micznych podejmowanych przeciwko państwom łamiącym pokój, co przyczyniło się do słabości organizacji. Niektóre ważne państwa świata, takie jak Stany Zjednoczone, nie były członkami Ligi Narodów. Do wybuchu II wojny światowej Liga zanotowała wiele niepowodzeń w reagowaniu na akty agresji między państwami.

Struktura ONZ miała przyczynić się do uniknięcia pewnych problemów, z którymi borykała się Liga Narodów. ONZ ma sześć głównych organów: Radę Bezpieczeństwa, Zgromadzenie Ogólne, Sekretariat, Radę Gospodarczą i Społeczną, Radę Powierniczą i Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (zob. rysunek 18.1).

Rada Bezpieczeństwa

W odróżnieniu od Ligi Narodów, ONZ uznała prerogatywy mocarstw w Radzie Bez-picH /eÓHlwit. Rudzic powierzono odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Rada składała się początkowo z 11 państw, a od 1965 roku jest ich 15. W jej skład wchodzi 5 stałych członków: Stany Zjednoczone, Wielka Brytanii!, Li uncja. /.wiązek Radziecki (później Rosja) oraz Chiny, i 10 członków niestałych. W przeciwieństwie do Rady Ligi, decyzje w Radzie Bezpieczeństwa są wiążące i muszą być przyjęte przez większość 9 spośród 15 członków w tym przez wszystkich członków stałych. Zatem członkowie siali dysponują prawem weta przy uchwalaniu wszystkich decyzji Rady¹. Powszechne były apele o reformę Rady Bezpieczeństwa, jednak jest to bardzo trudne (zob. ramka 18.2). W czasie powoływania ONZ 5 stałych członków Rady

Ramka 18.2 Reforma Rady Bezpieczeństwa

Rada Bezpieczeństwa jest głównym organem wykonawczym ONZ, odpowiedzialnym przede wszystkim za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Nic dziwnego więc, że wiele rozważań nad reformą ONZ skoncentrowanych jest na Radzie Bezpieczeństwa.

Założyciele ONZ rozmyślnie ustanowili powszechne Zgromadzenie Ogólne i ograniczone członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa, gdzie wymagana jest jednomyślność mocarstw. Istotną podstawą porozumienia było przyznanie stałych miejsc w Radzie i prawa weta Stanom Zjednoczonym, Związkowi Radzieckiemu (obecnie Rosji), Francji, Wielkiej Brytanii i Chinom.

Skład i procedury podejmowania decyzji w Radzie były wraz ze wzrostem liczby członków ONZ, zwłaszcza po dekolonizacji, coraz częściej kwestionowane. Mimo to jedyna znacząca reforma Rady Bezpieczeństwa została przeprowadzona w 1965 roku, gdy zwiększono jej skład z 11 do 15 członków, a wymaganą większość w głosowaniu z 7 do 9 głosów. Niemniej jednak prawo weta 5 stałych członków (P-5) pozostało niezmienione.

Rada Bezpieczeństwa nie odzwierciedla współczesnego rozkładu siły militarnej i ekonomicznej oraz nie oddaje równowagi geograficznej. Niemcy i Japonia usilnie domagają się stałego członkostwa. Kraje rozwijające się domagają się większej reprezentacji w Radzie, określone roszczenia składają zwłaszcza Indie, Egipt, Brazylia i Nigeria. Jednakże okazało się niemożliwym uzyskanie porozumienia o przyjęciu nowych stałych członków. Czy powinna być w niej reprezentowana Unia Europejska zamiast pojedynczych miejsc Wielkiej Brytanii, Francji i domagających się Niemiec? Jak Pakistan zareagowałby na kandydaturę Indii? Jak Republika Południowej Afryki zareagowałaby na miejsce dla Nigerii? Co zrobit z miejscem dla kraju islamskiego? Nie jest łatwo rozstrzygnąć takie kwestie. Tak samo wydaje się niemożliwe, by któryś ze stałych członków zrzekł się prawa weta w Radzie.

Mimo że /[isadiik/a reforma Rady okazała się niemożliwa do przeprowadzenia, dokonano zmian w procedurach postępowania w Radzie, czyniąc je bardziej przejrzystymi i zrozumiałymi.

¹ Wyksztusiła się praktyka, że wstrzymanie się od głosu stałego członka Rady nie jest traktowane jako weto.

od'

E

<u c

S ■§ B

> S-S OE O 15.

ł n» o -o

-k £