palka (2)

64 Stanisław Palka

nic jest ich intencja służenie praktyce pedagogicznej, chociaż, owoce ich pracy mogą być spożytkowane w praktyce.

Intencji} pedagogów, uprawiających pedagogikę w sposób praktycznie zorientowany. jest nie tyle opis i wyjaśnienie lub rozumienie i interpretacja zjawisk pedagogicznych, co służenie praktyce pedagogicznej, przekształcanie rej praktyki. Czynią 10 poprzez wyprowadzanie uogólnień z badan praktyki pedagogicznej oraz z doświadczeń dyscyplin pokrewnych pedagogice (m in. psychologii, socjologii, filozofii) i wskazywanie możliwości wykorzystywania tego w owej praktyce, czynią to także poprzez projektowanie i realizowanie działań użytecznych dla praktyki pedagogicznej, służących jej korzystnemu zmienianiu.

Wskazane poszukiwania badawcze służące opisowi i wyjaśnianiu lub rozumieniu i interpretacji traktuję jako równoprawne, komplementarne a nie przeciwstawne. wykluczające się. mimo występującej w ostatnich latach krytyki empiryzmu i sejentyzmu. Podzielam tu stanowisko wyrażone przez .1. (orneckiego. że ..Wycofanie się z. jednostronnych przeświadczeń pozytywistycznych i ożywienie badań hcrmeneutyczno-fcnomenologic/nych w pedagogice nie oznacza wcale zastąpienia czy bez użyteczności badań empirycznych**'. Autor ten słusznie też zauważa, iż ..Podstawowy... problem badawczy pedagogiki ogólnej nie polega na zastąpieniu logiki myślenia dyskursywnego przez myślenie rozumiejące, oparte na logice komunikacyjnej, lecz na znalezieniu związku między sejen ty stycznie i prakscologicznie a hermcneutycznie uprawianą refleksja o edukacji...*⁴.

Przedstawiony wyżej podział nie jest zbieżny z rozróżnieniem pedagogiki i pedagogii w ujęciu S. Kunowskiego. Pedagogiką - jak wskazuje ten uczony -oznacza teoretyczną wiedzę j naukę o wychowaniu, zaś „pedagogia oznacza samo dzieło wychowania, zespół czynności i umiejętności wychowawczych, np. pedagogia domowa, szkolna. Kościoła" . inaczej rzecz ujmując pedagogika jest ..nauką, której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogu wszelkiego rodzaju (sztuki i techniki wychowania)...”*. Nawiązując do tego stanowiska przyjmuję, że pedagogia jest obiektem penetracji poznawczej zarówno pedagoga teoretycznie zorientowanego, jak i pedagoga praktycznie zorientowanego. przy czym tylko ten drugi ma intencję służenia pedagogii i jej formowania.

Pedagogika teoretycznie zorientowana i pedagogiką praktycznie zorientowana istnieją na podstawie wiedzy pedagogicznej, uzyskiwanej w wyniku

’ Llrmtmy nuwloiogii htuhu; i» pedagogice Acr/w/ie-wm /ichiu Gorr- 19%. Wydawnictwo WSP, $.6.

¹ tamże, s. 33.

I ’r?'/iMh'v wspóiczmtef pfiiaąagjki, W.irwawa 1993. Wydawnictwo Sal w jarskie, s. 26. Tamże, s. 21.

poznania naukowego, przeto dla uprawiania fycłi pedagogik podstawowe znaczenie mają wartości poznawczo (/wiązane z poznawaniem świata), jako jeden z rodzajów wartość: obok m in. wartości moralnych, wartości estetycznych, wartości biologicznych, wartości ekonomicznych, wartości społecznych'.

Za naczelna wartość poznawcza uznawana jest przez filozofów prawda, zaś podstawowymi wartościami w ścisłym sensie poznawczymi, u podłoża których znajduje s:ę prawda. s;j zdaniem M. 1 lcmpolińskiego:

Obiektywność ..pojęta jako własność osiągniętych rc/ullalów poznawczych”⁸. Według lego autora ..z pojęciem obiektywności jako wartości rezultatów poznawczych /wiązane jest najściślej pojęcie prawdy"-’.

b) Racjonalność, pojęcie to ,.ma odniesienie bądź do rezultatów poznawczych. sposobu ich opracowania, wyrażenia i zakodowania, bądź leż odnosi się do podmiotu poznania, a także jego władz poznawczych i czynności pozna* wczych”¹⁰. Co się- tyczy racjonalności odnoszonej do podmiotu poznania to można wskazać za T. Hcjnicką-Rezwińską. że najczęściej oznacza ta racjonalność:

,,a) postawę, w której nie przyjmuje się niczego bez uzasadnienia - bez dama racji,

b)    wartościowanie pewnego typu racji jako lepszych (lepiej uzasadniających. mających większą moc przekonywania, większe znaczenie, uznawanych za bardziej racjonalne...)''¹'.

c)    pewność (wymóg osiągania wiedzy pewnej) uznawana za wartość w tradycyjnej filozofii poznania a obecnie mniej szeroko akceptowana¹ \

W. Morszczyński nawiązując do poglądów N\ Hartinamu pisze, iż ..Wartości poznawcze pojmuje się jako to, co przysługuje myśli ludzkiej (np. odkrywczość, prawdziwość, twórczość) lub jako wartości takich wytworów poznania.

' K. D:ncl slwicrdza, te ..Wartości si; kategorią badań nauk o edukacji Budują podslawy każdej pctbięngiki Sianowi;, dla nici źródło inspiracji •. dyrektyw (W'urf«»y«T :\clc edukacji szkcincf. Pnzr.ań To: jń ".0*>4. Wydawnictwo „Edytor", >.l V)

^f Prawda    mirroitfą pazKowczf, „Swdia FiluKofieznc", IW, ru t 2. 5.13. Autor ten

pis/c: „'/uwieranie się obiektywnych treści w naszych teoriach i sądach o rzeczywistości. a więc treści, |h» pierdzę. ocinorzących się do obiektywnej rzeczywistości, a po ciniR.c. adekwatnych do rzeczywistości opisywanej, jest podstawowym, niezbędnym warunkiem skutecznego działania człowieka w jcpo otoczeń i: ($ .3).

“ Tamże. s. 13.

Tamże. s. 13.

¹¹ IV poszukiwaniu rmjvna!nońi pn!*ku>t pcdunogfkt v.'.TPół<-;/.«iej, w: Racjonalność pitego-giki. jhkJ red. T. Hcjnickicj-iic/.wińskicj Ryćęoszcz UW5. Wydawnictwo WSP. s.14. ⁱllemp o liński. Prawda, s. 14.

T Kuk.-b»»«». V N—