stolarstwo5

drugim zaś skrętem śrubowym są zakończone. Przy użyciu tych sworzni, do z tuczenia dwóch kawałków drzewa, wierci się przez nie dziura świdrem takiej samej średnicy, jak sworzeń jest gruby; przez dziurę tę przetyka się sworzeń, i na wystający jego koniec ze skrętem, zakręca się macica stosownym kluczem. Ażeby głowa i macica sworznia w drzewo się nie wciskały, podkłada się pod obie przedziurawione w środku krążki, z blachy żelaznej zwykle, tak zwane szajby (n. scheibe). Zasada praktyczna przepisuje, aby grubość macicy była równą grubości sworznia, a długość skrętu aby wynosiła przynajmniej trzy razy wziętą tęż grubość. Sworzeń musi być zawsze dostatecznie długi, aby po zakręceniu nad macicę wystawał.

Kliny do łączenia części drewnianych używane, bywają drewniane lub żelazne. Ostatnie mają zastosowanie przy sworzniach klinowych czyli zanozach (n. splintbolzen v. keilbolzen), których kształt i użytek są takie same jak sworzni śrubowych, z tą różnicą, że po przesadzeniu przez drzewo, zamiast zakręcania macicą, zabijają się żelaznym klinem czyli przetyczką (splint).

Kliny drewniane używają się często przy robotach meblowych, do połączenia części, które muszą być rozbierane, np. przy szafach, łóżkach i t. p. Są zwykle podwójne, i zabijają się z uwóch stron jeden o drugi.

3. O ŁĄCZENIU DRZEWA ZA POMOCĄ WŁAŚCIWEGO UKSZTAŁCENIA JEGO CZĘŚCI.

Prawie we wszystkich przypadkach, przy użyciu powyżej opisanych środków połączenia drzewa, gdy chcemy osiągnąć większą trwałość, nie wystarcza zwyczajne przyłożenie dwóch powierzchni drzewa do siebie; lecz potrzeba zwykle części łączone tak z sobą związać, za pomocą wyrobionych w nich "stoso wnych wyskoków i zagłębień, aby zapobiedz usunięciu się ich i rozdzieleniu, czytó obcą siłą, czy tćż wewnętrznćm działaniem drzewa, przy pęcznieniu lub wysychaniu tegoż.

Połączenia tego rodzaju wymagają szczególnćj dokładności w wykonaniu, jeżeli mają być pięknie, bez bardzo widocznych szpar i trwale wykonane.

Wszystkie połączenia, używane w stolarstwie, podzielić można na trzy główne rodzaje, a mianowicie:

a)    Połączenia na długość, za pomocą których dwa kawałki , drzewa łączą się z sobą w kierunku długości, tak, że je_T

den stanowi przedłużenie drugiego;

b)    Połączenia na szerokość, gdy dwa kawałki drzewa podłużnie się z sobą. łączą;

c) Połączenia na poprzek, za pomocą których dwa kawałki drzewa wiążą się z sobą pod kątem, w kierunku prostopadłym lub ukośnym.

Każde z tych połączeń może być wykonane w rozmaity sposób, prościej i sztuczniej, mnićj lub więcćj trwale, a wybór sposobu połączenia zależy od wielkości łączonych części, od rodzaju i kształtu roboty i od wymaganćj trwałości.

Ważniejsze odmiany i sposoby każdego z tych trzech rodzajów połączeń, używane w stolarstwie, są następujące: .

a) Połączenia na długość drzewa.

1.    Ukośne zetknięcie czyli ucios (n. der schrage sloss, fr. sijflet v. Jiule), fig. 74. Połączenie to może być utrwalonćm jedynie za pomocą kleju, i wtedy tylko się używa, gdy spojenie jest podparte i na żadne ciśnienie nie wystawione. Nazywa się to jeszcze zarżnięciem na ucios czyli na gierunek.

2.    Nablatowanic czyli nakładka zwyczajna (n. das einjache blatt, fr. entaille a moitii bois), fig. 75. Może być wtedy tylko trwałćm, gdy jest zawiercone i kołkami zabite, przyczćm zawsze sklejone być musi.

3.    Nakładka ścięta, fig. 76.

4.    Nakładka ukośna (n. das schrage blatt, fr. sifjlet ren-forcc), fig. 77. Na długość nakładki bierze się podwójna grubość

Fig. 75.    Fig. 7G.    Fig. 74.

drzewa. Połączenie to, równie jak poprzednie, musi być zawiercone.

5. Zamek albo znak piorunowy (n. hakenblall v. ha-kenkamm, fr. irait de Jupiter), fig. 78. Nakładka ma około 2'/a grubości drzewa na długość. Przy a i b odcina się ‘/₆ szerokości

Stolnrstwo.    7