stolarstwo3

132

turujc się lub lakieruje. W niektórych przypadkach, jak np. przy farbowaniu drzewa mazerowego, gdy mamy na celu nie nadanie jednostajnego koloru całćj powierzchni drzewa, lecz zrobienie rozmaitych odcieni w słojach, może być korzystnćm poprzednio z pod hebla tylko wyszłe drzewo zafarbować, a potćm dopićro wyszlifować.

Ażeby włókna drzewne do przyjęcia farby usposobić, potrzeba drzewo przed farbowaniem napoić pierwiastkami chemicznemi, któreby zniszczyły szkodliwy wpływ naturalnych soków drzewa na kolor. Przy farbowaniu postępuje się dwojako: albo nasyca się najprzód drzewo płynem chemicznym, który je do przyjęcia farby usposabia, a potćm farbuje się, albo odrazu powleka się farb4 zmieszaną z płynem przygotowawczym, który się nazywa odczynnikiem (n. beitzmittd, fr: mordant). Pierwszy sposób używa się w przypadkach, gdy farba pędzlem się rozprowadza, drugi zaś gdy drzewo w farbie się gotuje.

O odczynnikach i farbach używanych do farbowania drzewa.

Gdy drzewo, które farbować mamy, jest z natury ciemnego koloru, jak np. orzechowe, wiśniowe, gruszkowe i t. p., wtedy tylko jednorazowe powleczenie odczynnikiem jest dostateczne, który w tym przypadku składa się zwykle z wody i dwuchromianu potażu (doppelt-chromsaureskali). Przez to łączą się garbnik i farbnik w drzewie znajdujące się, z pierwiastkami płyn odczynnikowy składającemi, i tworzą rozmaite kolory, podobne do palisandru lub mahoniu.

Gdy drzewo ma kolor jasny, jak naprzykłąd klon, jesion, kasztan i t. p., wtedy je dwa razy płynem odczynnikowym powlec trzeba. W tym razie gotuje się 1 część katechu i */» części sody z wodą, aż do rozpuszczenia się ich; następnie rozrzedza się płyn ten wodą, mnićj lub więcćj, stosownie do tego, czy chcemy drzewu nadać kolor ciemniejszy lub jaśniejszy.

W płyn ten kładą się fomery na ośm dni, przy ciągłćm ogrzewaniu, a po wyjęciu z niego, zanurzają się w roztwór dwuchromianu potażu, który im piękny czerwono-brunatny kolor nadaje.

Chcąc prędzćj drzewo ufarbować, można fomery z jasnego drzewa włożyć w sam roztwór zimny dwuchromianu potażu na ośm dni, przez co otrzymują kolor orzechowy, lub gdy roztwór był bardzo rozrzedzony, kolor wpadający w żółtawy lub zielonawy.

Ażeby pory jesionowego drzewa przed polerowaniem zapełnić, używa się massy złożonćj z jednćj części katechu i dwóch części gummy arabskićj w wodzie rozpuszczonych. Dwa te roztwory tworzą gęstą galaretę, która się szpad)tlą na drzewie smaruje, a po wyschnięciu skrobaczką obciąga.

Dla nadania rozmaitym gatunkom drzewa pozoru starości, nasyca się je roztworem ammoniakalnym, przez co nabierają ciemnego koloru, podobnego do tego, jaki im z czasem wpływ powietrza nadaje.

Do farbowania drzewa służyć mogą rozmaite pierwiastki farbujące, z których główniejsze są: indygo, koszenila, czerwiec czyli kermes, marzanna (krapp), kurkuma, alkanna, berberys, orselia (orseille), drzewo brazyliowe i kampeszowe, kwercytron (querci1ronrinde), orlean, janowiec farbierski (Jdrberginsler, ye.-nista iincloria) i różne sole metaliczne.

Jeszcze większą jest liczba rozmaitych płynów odczynnikowych, które farby utrwalają, gdyż przy farbowaniu drzewa można w tym celu używać nawet kwasów i alkalij, które tkance drzewnej nie szkodzą. Niektóre z odczynników ożywiają farby, inne zcie-mniająje: np. farby żółte roślinne pod wpływem alkaliów ciemnieją , pod wpływem kwasów stają się jaśniejszemi. Czerwony odwar brazylii, przez alkalia (tojest np. potaż, sodę i t. p.) staje się brunatnym lub fioletowym; kwasy niektóre farby niebieskie zamieniają na czerwone , alkalia zaś znów im powracają kolor niebieski, i t. p:

Nie mogąc wchodzić tu w teoretyczny wykład różnych sposobów farbowania drzewa, które znaleźć można w szacownćm dziele Thon’a (Thons IJolzbcizkanst, Weimar, bei Fr. Voigt), i dla których zrozumienia potrzebną jest gruntowna znajomość chemii, podamy tu tylko ważniejsze przepisy, służyć mogące do nadawania drzewu głównych kolorów. Zresztą, rozmaite odcienia kolorów zależą od natury farbowanego drzewa, i tylko zupełnie białe gatunki drzewa wydają po zafarbowaniu taki kolor, jak przepis wskazuje, a mianowicie: klon, lipa i t. p.; żółtawy zaś kolor niektórych drzew nie przeszkadza farbowaniu ich na czerwono lub na brunatno.

a) Farbowanie na czerwono:

1. Odwar zrobiony z 1 łuta koszenili roztartćj w 4 kwartach czystćj wody, i z 4 łutów sproszkowanego kamienia winnego (wdn-*tein), przyrządza się w cynowanćm naczyniu, a po przecedzeniu miesza się z taką samą ilością roztworu cyny w wodzie królew-skićj (salpetersaure Zinnaujldsung), aż dopóki żywego czerwonego koloru nie nabierze. Gdy wcale nie dodamy kamienia winnego, lub gdy dodamy nieco ałunu zamiast niego, wtedy otrzymamy kolor karmazynowy. Powlekając tak zafarbowane drzewo roztworem wodnym ammoniaku, otrzymamy różne odcienia purpurowe.