Top 66 bmp

Wzbogacanie aktualnych programów treściami tego rodzaju, które wskazaliśmy na wybranych (nie pretendujących do rangi wzorów) przykładach, byłoby już postępem korzystnym, lecz tylko połowicznym. /Optymalne bowiem rezultaty przyniesie dopiero zharmonizowanie ze sobą. nowych treści w każdym przedmiocie i podporządkowanie ich ogólnej koncepcji modyfikującej cały program i metodykę nauczania. Należy też wykonać obszerną pracę dla stworzenia zadań i rozlnaitych pomocy, ułatwiających kształcenie twórczych dyspozycji uczniów¹.

Potrzebne są nie tylko nowe treści i nowe rodzaje ćwiczeń, lecz także nowa atmosfera, nowa hierarchia wartości. Powodzenie kształcenia dyspozycji twórczych bardziej niż inne efekty dydaktyczne zależy od osobowości nauczyciela,^ Zdarza się, że wynik treningu jest negatywny tylko dlatego, że indywidualność instruktora nie spełnia pewnych istotnych wymagań^ Wskazują ha to doświadczenia cytowanego E. P. Tor-rance’a. Jedna ż serii jego badań dotyczyła ćwiczeń twórczych w pisaniu. Po 3 miesiącach uczniowie, którzy mieli nauczycieli o silnej motywacji twórczej, poczynili znaczne postępy, gdy tymczasem podopieczni nauczycieli o słabej motywacji nie wykazali poprawy rezultatów². W grę wchodzi też oddziaływanie systemu wartości, preferowanych przez ró-■ wieśników i otoczenie domowe.

( Pomocą w opanowywaniu przez nauczyciela nowego stylu postępowania mogą być — obok obszernej wiedzy o kształtowaniu dyspozycji twórczych — syntetyczne wskazania, sformułowane przez Tor-rance’a. Podsumowując dorobek wielu autorów i własny nakreślił on 20 wskazań na temat pobudzenia twórczego myślenia w szkole. Dadzą się one —jak sądzimy — z pożytkiem włączyć w słusznie propagowany u nas nurt problemowego nauczania, które Torrance ceni i rekomfenduje, lecz gubi jego fundamentalną i integrującą funkcję w gąszczu pomniejszych zasad, traktowanych równorzędnie. /

/ Wytyczne Torrance’a przedstawiają się w skrócie jak następuje³:

1. Ceń twórcze myślenie. Nauczyciel winien być wrażliwy na wszelkie nowe idee wychodzące od młodzieży i okazywać, że je ceni. W ten sposób będzie zachęcał do kontynuowania prób znacznie cenniejszych,

niż reprodukowanie wiadomości. Trudność polega na tym, że nauczyciel pracujący % młodzieżą ma do czynienia z zalążkami interesujących prób, których ocena bywa bardziej kłopotliwa niż oszacowanie skończonego, dojrzałego dzieła. )

•    2. Zwiększaj wrażliwość dzieci. Osobowość twórczą cechuje wzmo

żoną wrażliwość na bodźce, związane z określoną dziedziną zjawisk. Dzięki temu jednostka gromadzi wiele cennego materiału, będącego „surowcem” twórczości.

3.    Zachęcaj do manipulowania, operowania przedmiotami oraz ideami. Naturalna ciekawość dziecka skłania je do wykonywania tych operacji badawczych. Trzeba nie tylko pozwalać mu to robić, lecz i specjalnie zachęcać, albowiem istnieją w tej dziedzinie znaczne różnice indywidualne, a intensywne wykony wanie omawianych operacji sprzyja rozwojowi twórczego talentu.

4.    Ucz sposobów systematycznej oceny każdego pomysłu. W praktyce często obserwuje się odrzucanie pomysłów bez ich zbadania.

5.    Wyrabiaj tolerancyjny stosunek do nowych idei, pojęć. W praktyce szkoła kładzie główny nacisk na uniformizację zachowania się. Tolerancja wobec nowych idei winna się łączyć z tolerowaniem twórczych* indywidualności, które nieraz nie podporządkowują się temu, co otoczenie uważa za właściwe i „normalne”.

6.    Strzeż się narzucania sztywnych schematów. Chodzi tu o zapobieganie jednostronnej rutynie w sytuacjach, w których istnieje wiele sposobów postępowania.

7.    Kultywuj w klasie atmosferę twórczą. Dzieci powinny wcześnie poznać, że twórcze pomysły spotykają się w klasie z uznaniem i są wykorzystywane przez kolegów.

8.    Ucz dzieci, by ceniły swe myśli twórcze. Jednym ze środków metodycznych jest tu wdrażanie do zapisywania własnych pomysłów, praktykowanym przez wielu twórców. U starszych uczniów można wyrobić nawyk posiadania zawsze pod ręką odpowiedniego notesu. Dodatkową zaletą notowania jest większa łatwość oceny i późniejszego rozwijania pomysłów.

[ 9. Ucz twórcze jednostki unikania sankcji ze strony kolegów. Częstym zjawiskiem są konflikty i wzajemne niechęci między jednostką o wydatnych zdolnościach twórczych a jej rówieśnikami, kolegami. Jako jeden ze środków zapobiegania temu stanowi rzeczy Torrance zaleca uczyć owe wyróżniające się jednostki takiego postępowania, które

A

137

1

   Przykładem może służyć praca W. G. Razumowikiego: Teopnecmie 3adanu no $u3tiKe. Mockbs 1965, H3flaTenECTBo , .npocsemetnie”.

2

   E. P. Torrance: The Minnesota Stndies of Creatiue Thittking: 1959—62. W: C. W. Taylor (Ed.): „Widening Horizons...” Op. dt.

3

² E. P. Torrance: Devetoping Creatwe Thittking Through School Experiences. W: S.J. Parnes, H.F. Harding (Ed.): „A Source Book...” Op. dt.