Top 83 bmp

Niżej podajemy przykładowo treść 4 i 67 kratki tablicy:

Ryc. 22. Przykład treści kratki 4 i 67 tablicy sposobów pokonywania sprzeczności technicznych

według Altszulera.

Uwagi na temat pozostałych kroków stadium operacyjnego

Na temat pozostałych 4 kroków omawianego stadium autor udziela mniej usystematyzowanych pouczeń. Jest to częściowo uzasadnione tym, że kroki te oparte są po prostu na zapożyczaniu gotowych rozwiązań i adaptacji ich do wymagań danych warunków.

Znaczenie kroku III wynika z nierównomiernego rozwoju poszczególnych dziedzin techniki. Dziedziny przodujące są kuźnią nowych rozwiązań i wzorów, przydatnych także w innych gałęziach techniki.

Krok V (nie zapominajmy o zaznaczonej już względności tej nume-racji), polegający na szukaniu wzorów rozwiązań w skarbnicy natury, oznacza sięganie do niewyczerpanego źródła natchnienia. Wyrazem wzrostu znaczenia, przypisywanego korzystaniu z „wynalazków przyrody”, jest powstanie i dynamiczny rozwój nowej nauki — bioniki.¹

Stadium, syntetyczne

Rozwiązanie, znalezione w stadium analitycznym lub operacyjnym, nieraz stwarza możliwość lub nawet konieczność wprowadzenia zmian w innych częściach obiektu lub poza nim. Altszuler uważa za celowe podzielenie tego stadium — które oczywiście nie zawsze musi występować — na cztery kroki, wzajemnie od siebie niezależne:

Krok I: Ustalić, jak po zmianie jednej części obiektu powinny zostać przeobrażone inne jego części.

Krok II: Określić, jak należy zmienić inne obiekty, współpracujące z danym.

Krok III: Sprawdzić, czy nie zachodzi możliwość wykorzystania zmienionego obiektu w nowy sposób.

Krok IV: Wykorzystać znalezioną ideę techniczną (lub ideę jej przeciwstawną) do rozwiązania innych zadań technicznych.

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ W OPANOWYWANIU METODY POSZUKIWAŃ

Nauczenie się operowania przedstawionymi wskazówkami wymaga przerobienia serii odpowiednich ćwiczeń. Altszuler podaje w książce kilkanaście przykładów zadań ćwiczebnych, zawierających opisy konkretnej realizacji poszczególnych wskazówek oraz rozwiązania.

Niżej zamieszczamy przykład, ilustrujący tok rozwiązywania zadań wedle przedstawionej metody.² Będzie to dość proste zadanie ćwiczebne. Celem ćwiczenia jest tu — podobnie jak we wszystkich zadaniach przytaczanych przez Altszulera — znalezienie jedynie samej idei rozwiązania, nie zaś wypracowanie i sprawdzenie wszystkich szczegółów, związanych z praktyczną jej realizacją.

Zadanie:

Prefabrykowane belki i płyty żelazobetonowe są często zaprojektowane tak, że w ich wnętrzu istnieją otwory, puste przestrzenie, zmniejszające wagę i podnoszące walory konstrukcji (patrz ryc. 23). Otwory te robi się przez umieszczenie w toku fabrykacji belek odpowiednich form, które później, po stwardnieniu betonu, trzeba z belki wyciągnąć. Formy te sporządzane są zwykle z metalu, lecz na skutek dużego współczynnika tarcia metalu o beton wyciąganie ich jest trudne, zwłaszcza przy dużej długości otworów, i wymaga zastosowania specjalnych urządzeń mechanicznych. Istnieją rozwiązania tej trudności polegające na stosowaniu — przy okrągłym profilu otworów:

171

1

Z polskich prac na ten temat — patrz Bionika, praca zbiorowa pod red. R. Gawrońskiego. {Warszawa 1966, PWN). W dziele tym bionika zdefiniowana jest jako nauka, która „zajmuje się badaniem, analizy i modelowaniem procesów biologicznych w celu wykorzystania uzyskanych wyników do rozwi|zywania różnorodnych problemów technicznych, a niekiedy i biologicznych" (s. 9—10).

2

Przedstawiamy je w niewielkim skrócie. Jest to w oryginale nadanie nr 10.