XII• (...) Gromadząc się zaś w świątyniach, baczcie, by zebrania wasze 1 odbywały się pod każdym względem wzorowo i wyznaczajcie starannie miejsca braciom# Osobne miejsce we wschodniej części budynku ma być wydzielone dla prezbiterów* pośrodku niech stoi tron biskupi, prezbiterzy niech zasiadają wokół niego# W innej znów części domu, również od strony wschodniej, niech siedzą mężczyźni laicy, godzi się bowiem, by prezbiterzy siedzieli razem z biskupem, a dopiero po nich zajmowali miejsce świeccy, najpierw mężczyźni, następnie niewiasty, jako że także przy wstawaniu do modlitwy pierwsi mają się podnosić przełożeni, potem mężczyźni świeccy, na końcu 2aś niewiasty# Odmawiając_modlitwą^ i^rzebą_3ię~^wragąć w 8tronę wechoduy gdyż - jak wiecie - napisane jest: “Chwalcie Pana wstępującego na szczyty niebios, na wschodzie11# Spośród diakonów Jeden niech^atale asystuje przy Ofierze Eucharystycznej, a drugi stoi przy bramie na zewnątrz i uważa na wchodzących* dopiero gdy rózpudźniećie składanie Ofiary, niech obaj razem posługują.w kościele. Jeśliby ktoś siedział na miejscu nie przeznaczonym dla niego, niech go zgani diakon pełniący służbę wewnątrz, niech mu każe wstać i usiąść tam, gdzie powinien.#, w świątyni należy przestrzegać, by osobno siedziała, lub z braku miejsca stała młodzież, osobno siedzieli starsi, a jeszcze osobno stały dzieci, o ile nie zatrzymują ich przy sobie ojcowie lub matki* osobno też powinny za dojrzałymi niewiastami siedzieć lub stać dziewczęta, osobno stać młode mężatki z dziećmi, osobno wreszcie siedzieć staruszki i wdowy# Diakon zaś ma pilnować, by każdy z wchodzących udawał"Blę na swoje miejsce, a nie zajmował miejsca, które mu nie przysługuje. Ma również uważać, by nikt nie szeptał, nie spał, nie śmiał się ani nie kręcił, bowiem w świątyni należy się zachowywać przyzwoicie, mieć skupioną uwagę i uszy otwarte na słuchanie Słowa Bożego#
Gdyby przyszedł ktoś z innej gminy kościelnej, brat lub siostra, niech diakon zapyta, czy niewiasta zna męża, czy jest wdową oraz czy należy do Kościoła, a nie do sekty heretyckiej* stosownie do tego niech ją zaprowadzi na odpowiednie miejsce siedzące# Gdyby przyszedł obcy pre-zoiter, wy prezbiterzy, przyjmijcie go i posadźcie między sobą, a gdyby przyszedł /obcy/ biskup, niech siądzie obok biskupa i takie same jak on odbiera honory# Poproś go też, biskupie, by przemówił do ludu twego (#..
! c* Spowiedź - pokuta - udzielenie pokoju^
\Orygenes, Homilia na Księgę Kapłańską, tłum# A# Bober, AP, s# 69.
1# Tak nazywano przebaczenie grzechów, & więc przyłączenie do wspólnoty wiernych.
/Powstałe po r. 244•/
2, 4. Posłuchaj teraz, ile sposobów odpuszczenia grzechów podają Ewangelie. Pierwszy, to chyzeat na odpuszczenie grzechów. Drugi, to przetrwanie ngczeńę;twą. Trzeci otrzymujemy za.jał^ajj^Powiedział bowiem Zbawiciel: Wszelako... dawajcie jałmużnę, a oto wszystko stanie się wam czyste. Czwarty sposób odpuszczenia grzechów dokonuje się przez to, że i my odpuszczamy grzechy naszym braciom (...) Piąty sposób odpuszczenia grzechów zachodzi wówczas, gdy ktoś nawróci grzesznika z drogi jego błędu. Tak bowiem mówi Pismo Boże: Kto nawróci grzesznika z drogi błędnej jego, zbawi jego duszę i zakryje mnóstwo grzechów. Szósty sposób odpuszczenia grzechów dokonuje się przez wielka miłość^ stosownie do słów samego Pana: Odpuszcza się jej wiele grzechów, gdyż wielce umiłowała. Apostoł też mówi: bo miłośó zakrywa mnóstwo grzechów. Jest jeszcze siódmy sposób odpuszczenia grzechów, aczkolwiek twardy i uciążliwy, jprzez pokutę, to jest gdy grzesznik zmywa łzami swoje łoże, a łzy mu są chlebem w dzień i w nocy, i gdy nie wstydzi się wskazać grzech swój kapłanowi Pańskiemu i szukać lekarstwa według wskazówki tego, który powiedział: Rzekłem: wyznam przeciwko sobie niesprawiedliwość moją Panu, a ty odpuściłeś bezbożności serca mego. Tutaj spełnia się i to, co powiedział Jakub apostoł: Jeśli kto zaś jest chory, niech włożą nań ręce, namaszczając go olejem w imię Pańskie, a modlitwa wiary wybawi chorego, a jeśliby był w grzechach, będą mu odpuszczone.
\ Orygenes,, Homilia na Ewangelię Łukasza, tłum. A. Bober, AP, s. 70.
••
17. Jeśliśmy zgrzeszyli, to musimy wyznać (...) Jeśli to uczynimy i odkryjemy grzechy nasze nie tylko przed Bogiem, lecz także przed tymi, co mogą uleczyć nasze rany i grzechy, zgładzi nam je ten, co powiedział Zgładziłem jak obłok nieprawości twoje, a jak mgłę grzechy twoje.
Cyprian, Listy, s. 67, 80, 85, 149, 153 - 155, 262.
List 16 /z r. 250/ Cyprian pozdrawia braci prezbiterów i diakonów.
2. (...) Przecież, wszystkim wiadomo, że grzesznicy i za najmniejsze winy muszą czynić przez określony czas pokutę i okazać ją przez określone akty zewnętrznie. A prawo do wspólnoty uzyskują dopiero przez nałożenie rąk biskupa i kleru. Tymczasem teraz, jeszcze w krwawym okresie prześladowania, i gdy pokój jeszcze Kościołowi nie został przywrócony, dopuszcza się ich do wspólnoty, składa się ofiary w ich imieniu, zanim uczynili pokutę, zanim okazali ją zewnętrzni^, zanim biskup i kler włożyli na nich swe ręce, podaje się im Eucharystię, choć jest napisane: