str

126 Ko/J/ial 4. Socjalizacja płciowa wc wczesnym dzieciństwie

nalna dyskrynunacia ze względu na pleć. „Nawet jeśli jesteśmy przekonani, z.e nie zachowujemy się zgodnie z uprzedzeniami płciowymi lub że nie zachęcamy naszych dzieci do stypizowanych płciowo zachowań, to badanie naszego rzeczywistego zachowania wskazuje na to, że jednak to czynimy" (Golombok, Kisush 1994:26; por. także l.ewis i in. 1992; Weisner i in. 1994).

Istotne jest jednak zwrócenie uwagi na fakt, że podobnie jak przeanalizowane przez nas wcześniej badania, również i te opierają się niemal wyłącznie na rodzinach rasy białej, z klasy średniej, z dwojgiem heteroseksualnych rodziców. Należy zatem postawić pytanie: w jakim stopniu wyniki uzyskane w badaniu bardziej zróżnicowanej populacji różniłyby się od omawianych w tym rozdziale. Istnieją dowody na to, że zarówno w wypadku dzieci pici męskiej, jak i żeńskiej, czarni rodzice kładą większy nacisk na znaczenie ciężkiej pracy, niezależności i polegania na sobie. Dostępne dane pokazują, że czarnym dzieciom, niezależnie od pici, wpaja się poczucie finansowej odpowiedzialności za swoje rodziny, dumy rasowej oraz strategie walki z rasizmem (Hale-Benson 1986; Poussaint, Comer 1993; Scott 1993). Nietradycyjność tej socjalizacji dotyczącej sfery pici kulturowej może mieć wpływ na mniejsze ste-reotypizowanie wśród czarnych dzieci (Reid, Trotter 1993); badania wykazują jednak, że doświadczenia socjalizacyjne młodych czarnych mężczyzn i kobiet nie są ani identyczne, ani równe (Hale-Benson 1986; Hill 1999; Price-Bon-Itain, Skecn 1982).

Podobnie w badaniach, w których prowadzono analizy ze względu na klasę społeczną, uzyskano niewielkie potwierdzenie hipotezy, zgodnie z którą stereotypizowane płciowo interakcje są rzadsze wraz. z przechodzeniem w górę klasowej hierarchii społecznej (Burns, Homel 1989, I.ackey 1989, sprzeczne z tym wyniki por. Bardwell i in. 1986). Jak zauważyliśmy wcześniej, badania Shirlcy llill (1999) uwzględniające zarówno wpływ klasy społecznej oraz rasy i grupy etnicznej na interakcje rodziców z synami oraz córkami wskazu-|.i na takt wzajemnego nakładania się na siebie wymienionych tu czynników. Niemniej jednak Hill zastrzega, że widoczne w rodzicielskich praktykach socjalizacji płciowej różnice rasowe i etniczne mogą być „artefaktem wynikającym z tego, w jaki sposób rasa koresponduje z klasą w społeczeństwie amerykańskim" (np. Afroamerykanie w nieproporcjonalnie dużym stopniu zaludniają niższe klasy społeczne) (Hill, Sprague 1999:496).

Na koniec trzeba stwierdzić, że istnieje niewiele badań na temat socjalizacji płciowej w rodzinach gejowskich i lesbijskich, chociaż dostępne dane wskazują na to, że dzieci w nich wychowywane nie różnią się pod względem zachowań związanych z rolami płciowymi od dzieci wychowywanych w rodzinach heteroseksualnych. Niemniej jednak większość z takich badań wykonano na po-pulacji dzieci, które spędziły przynajmniej część swojego wczesnego dzieciństwa w rodzinach heteroseksualnych (Golombok, Fivush 1994; por. także rozdz. 7).

Oczywiście, aby wyjaśnić ogromne zróżnicowanie interakcji między rodzicami a dziećmi oraz jego konsekwencje, nie tylko w rodzinach gejowskich

i lesbijskich, ale także w rodzinach ras innych m/. bi il i i rod/ma. b / odnin n nych klas społecznych, potrzebnych |est więcei ba.Im W tym koniel..»e oal. /\ również przeanalizować wzajemny wpływ tirieniacp seksualno, rasy i rinic/. ności oraz klasy społecznej.

Zabawki i socjalizacja płciowa

Wypowiedziane w towarzystwie dzieci słowo „zabawki", z cal.| pewno ścią wywoła wśród nich wielk.| ekscytację. Dzieci będą chętnie opowiadały

0    swoich ulubionych zabawkach lub o tych, które s.| obecnie „modne" i chcia lyby je mieć. Bez cienia przesady można stwierdzić, ze zabawki są głównym obiektem zainteresowania dzieci, a to z powodu tego, że m każdy z nas wie bardzo dobrze - pozwalaj.} na mile spędzanie czasu. Musimy icdn.ik pamiętać, że zabawki służ;} nie tylko do zabawy; pozwalaj;} także dzieciom na wyksztal cenie pewnych umiejętności i motywuj.| małe dziewczynki i małych chłopców do odgrywania ról, które w przyszłości mog;| pełnić. Irz.eba zadać pytanie; czy dziewczynki i chłopcy bawi;} się odmiennymi zabawkami? Jeśli odpowiedź |cst twierdząca, to powstaje kolejne pytanie: czy w trakcie zabawy młodzi ludzie otrzymuj.} odmienne (i nierównoważne) kompetencje w zakresie przyszłych ról społecznych?

Ponad ćwierć wieku temu dwóch badaczy odwiedziło domy rodzin z kia sy średniej i zainteresowało się „zawartością” dziecięcych pokoi. Ich zamierzaniem było znalezienie odpowiedzi na postawione tu pytania (Kheingold, Cook 1975). Jak się okazało, porównanie pokoi dziewcząt i chłopców odby wało się w praktyce na zasadzie kontrastów. Pokoje dziewcząt odzwierciedla ly tradycyjną koncepcję kobiecości, a w szczególności ideę orientacji na dom

1    macierzyństwo. Znaleźć w nich można było wiele lalek i związanych z nimi miniaturowych akcesoriów (np. domki dla lalek, małe pralki). Bardzo niewiele tego typu zabawek dostrzeżono w pokojach chłopięcych, w których dominowały miniaturowe militaria i sprzęt do uprawiania sportów. Chłopcy posiadali także klocki, za pomocą których konstruowali budynki i różnego typu ruchome pojazdy, takie jak ciężarówki czy wagoniki. Badacze doszli do wniosku, że w pokojach chłopców było generalnie - w porównaniu z pokojami dziewcząt - więcej zabawek, w tym również i tych, które uważane są za edukacyjne. Ponadto zabawki dziewcząt były w dużym stopniu monotematyczne, a chłopców - zróżnicowane.

Dekadę później inna grupa badaczy (Stoncman i iii. l‘>Sn) powtórzyła badania Kheingold.i i (arok.i i uzyskała podobne wyniki zabawki dziewcząt n.ulal wiązały się temaiyc/me z rodziną i m.icierzynsiwcm, i chłopców z <b ii.tiuiczuym działaniem i przygodą. (>dy pizeir/ymy ii.ipiowszc roczniki 1 u i logów zabawek, okaże się, ze w osl.unii.li l.it.nh nn wiel. zmieniło uę w le| dziedzinie. W k.il.llog.ic b zabaw kom low.u /) szą zw> 11< ludzku uiodelr, dzię