img018 (37)

o Pismo klinowe

PISMO NOWOEL.AMICKIJ3

W późniejszym okresie Elamici zarzucili rodzime pismo i przyjęli ba-jilońskie pismo klinowe, wprowadzając w nim jednak wiele zmian. No-,voelamickie pismo klinowe jest bardzo uproszczone, posiada tylko kilka ;lów-znaków i determinatywów, podczas gdy większość znaków ma charakter sylabiczny; ogółem liczy ono 113 znaków, z czego 80 to znaki ;ylabiczne. Profesor Wiseman zwrócił moją uwagę na fakt, że pismo iowoelamickie jest pod względem idei przewodniej paralelne do staroperskiego pisma klinowego i że używano go tylko wyjątkowo obok pisma aramejskiego.

KONIEC PISMA KLINOWEGO

Pismo klinowe wegetowało jeszcze w erze chrześcijańskiej, utrzymywane przy życiu przez grupy konserwatywnych kapłanów, jurystów i'astronomów. Najpierw przestano się nim posługiwać w korespondencji prywatnej i handlowej; listy w tym piśmie, liczne przed podbiciem kraju przez Persów, znikły na początku V wieku p.n.e., kiedy to babiloński wyszedł z użycia jako język mówiony. Pod koniec tego stulecia przestano pisać znakami klinowymi umowy prawne i tym podobne dokumenty. Miejsce klinów zajęło pismo aramejskie. Dzięki łaskawości dynastii Seleucydów w okresie od III do I wieku p.n.e. pismo klinowe przeżywało wraz z dawną nauką krótkotrwały renesans. Najpóźniejszym zachowanym zabytkiem tego pisma jest tabliczka z 75 roku n.e. Potem ludzie zupełnie o nim zapomnieli i upłynęło blisko szesnaście wieków, zanim słynny podróżnik włoski Piętro della Valle (1586—1652) w październiku 1621 roku zobaczył 'w. Persepolis inskrypcje klinowe i zrobił ich kopie.

ODCZYTANIE

Odczytanie pism klinowych jest zdobyczą XIX stulecia. Pod koniec XVIII wieku nie umiano odczytać w sposób pewny ani jednego napisanego nimi wyrazu, a pod koniec XIX wieku nauka współczesna odzyskała tysiące długich dokumentów pozostałych'po wielkich imperiach i poznała ich treść. Najmłodsze z tego rodzaju pism, staroperskie, które omówimy później, odczytano jako pierwsze; o wiele starsze od niego babilońskie — jako drugie; nowoelamickie — jako trzecie; a najwcześniejsze z wszystkich pism klinowych, sumeryjskie, zostało odcyfrowane jako ostatnie. Tę pozornie dziwną kolejność odczytywania różnych pism klinowych