LastScan23

6.2. Rozwój fizyczny

6.2.1. Zmiany w obrębie ciała i w wydolności organizmu

Wiek, w którym ludzie osiągają maksymalny wzrost nie jest dokładnie określony. Niektóre źródła podają, że mężczyźni osiągają swój ostateczny wzrost średnio w wieku 21 ;2, natomiast kobiety w wieku 17;3. W innych podkreśla się, że ludzie rosną jeszcze w kolejnych latach po ukończeniu drugiej dziesiątki życia, do około 25. r.ż. (Wolański, 1983). Maksymalny rozwój tkanek aktywnych metabolicznie (mierzony w kilogramach) występuje u mężczyzn między 20. a 25. r.ż., a u kobiet wcześniej - między 16. a 19. r.ż. Później rozpoczynają się zmiany regresyjne tych tkanek, przy jednoczesnym wzroście (do 60 r.ż.) masy tłuszczowej. Największy przyrost masy ciała przypada na 25.-35. r.ż. i osoby, które w tym wieku odznaczają się nadwagą, w kolejnych latach zwiększają swoją masę ciała. Natomiast osoby szczupłe i muskularne jako dwudziestolatki, utrzymują stałą wagę do wieku senioralnego. Siedzący tryb pracy wykonywanej przez wielu dorosłych, przyczynia się do ograniczania ich fizycznej aktywności, co wiąże się z mniejszym zapotrzebowaniem organizmu na kalorie, a w konsekwencji może prowadzić do wzrostu masy ciała. Nawyki ukształtowane w okresie wczesnej dorosłości, takie jak np. palenie papierosów, mogą stanowić przyczynę poważnych problemów zdrowotnych (problemy kardiologiczne, nadciśnienie, czy podwyższony cholesterol) w późniejszym okresie życia.

Badania wskazują, że rozwój motoryczny osiąga szczyt między 20. a 30. r.ż. (Wolański 1983). Wydolność mierzona maksymalnym zużyciem tlenu (jeden z najbardziej ogólnych wskaźników sprawności roboczej organizmu), jest największa u kobiet między 22. a 30. r.ż., a u mężczyzn między 27. a 35. r.ż. Na okres wczesnej dorosłości przypada również optymalna zdolność do pracy i najwyższy stopień jej wydolności (określane miarami fizjologicznymi). Zmiany w tym zakresie zależą, oprócz wieku, także od wielu innych czynników. Wśród nich znaczącą rolę odgrywa aktywność człowieka. Badania (Wolański, 1987) prowadzone w USA, Kanadzie i Szwecji wskazują na występowanie zmian o charakterze regresyjnym już u osób w 18. r.ż. prowadzących siedzący tryb życia. Systematyczny trening może jednak prowadzić, nawet u starszych osób, do podniesienia kondycji fizycznej (porównywano osoby w 34. i 62. r.ż.).

Na okres wczesnej dorosłości przypada dojrzałość rozrodcza. Mimo że pełną sprawność gonad i narządów rozrodczych kobieta osiąga po zakończeniu okresu dojrzewania, to wydaje się, że optymalne warunki dla prawidłowego przekazywania informacji genetycznej występują u kobiet ok. 25.-30. r.ż. (30.-35. r.ż. u mężczyzny). Wskazują na to następujące fakty:

1)    do 25 r.ż. kobiety, około 40% cykli menstruacyjnych nie kończy się dojrzewaniem gamet;

2)    najmniej noworodków o niskiej masie ciała, a więc znajdujących się w tzw. grupie ryzyka, rodzą matki w 25.-34. r.ż.;

3)    zaobserwowano, że optymalny rozwój między 14. a 20. r.ż. występował, gdy matka rodziła dziecko mając 21-32 lata (Chrząstek-Spruch, 1979).

6.2.2. Narządy zmysłów

Przystosowanie organizmu do warunków środowiska możliwe jest dzięki funkcjom koordynacyjno-regulacyjnym. Funkcje te obejmują: rejestrację stanów organizmu i środowiska w wyniku odbioru wrażeń i ich przetwarzania, reakcje oparte na mechanizmach odruchowych oraz zachowania świadome. Przebieg tych funkcji zmienia się w ciągu życia jednostki. Mimo, że wczesna dorosłość w wielu podręcznikach prezentowana jest jako okres stabilizacji, to jednak w fazie tej można zaobserwować rozwój w obrębie wielu funkcji. Narządy wzroku i słuchu spełniają podstawową funkcję w adaptacji jednostki do otoczenia i dlatego skoncentrujemy uwagę na zachodzących w nich zmianach.

Badania wykazują, że do około 25. r.ż. wzrasta wrażliwość oka na światło (po czym, między 30. a 40. r.ż. rozpoczyna się jej spadek), oraz powiększa się pole widzenia peryferycznego (Wolański, 1983). Ostrość widzenia natomiast ustala się około 18.-20. r.ż. i nie podlega większym zmianom do około 60. r.ż., chociaż dają się zaobserwować małe i niesystematyczne zmiany regresyjne (Timiras, 1972; Botwinick 1984) już od 40. r.ż. Inne zmiany, przypadające na okres wczesnej dorosłości dotyczą krótkowzroczności i dalekowzroczności. Wiadomo, że do około 30. r.ż. wzrasta zdolność wyraźnego widzenia bliskich przedmiotów (miopia), a następnie zdolność ta obniża się, czemu towarzyszy systematycznie, aż do późnej starości, doskonalenie się sprawności widzenia dalekich przedmiotów (hiperopia).

W przypadku słuchu, biorąc pod uwagę różne badania nad słyszalnością dźwięków (np. nad zdolnością ich różnicowania, progami słyszalności itd.), możemy powiedzieć, że na okres między 20. a 30. r.ż. przypada najlepsza ostrość słuchu. Jak podaje Wolański (1983), dorośli między 20. a 40. r.ż. najbardziej wrażliwi są na dźwięki o częstotliwości 2500-1000 drgań na sekundę. Po 20. r.ż. słyszalność najwyższych dźwięków w małym stopniu pogarsza się (Birren, 1964). Dopiero w późniejszym okresie życia następuje wyraźne upośledzenie słyszalności dźwięków wysokich.

6.2.3. Zmiany fizjologiczne pod wpływem stresu

Omawiając fizyczną kondycję człowieka w okresie wczesnej dorosłości warto też zwrócić uwagę na zjawisko stresu, bowiem wyniki różnych badań wskazują, że na tę właśnie fazę życia człowieka przypada szczególnie duża liczba zdarzeń stresowych (Powell, 1983). Fizjologiczne zmiany, które towarzyszą przeżywaniu stresu, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla dalszego rozwoju jednostki. Stres jest ściśle związany np. z występowaniem pewnych chorób. Szacuje się, że ok. 50-80% wszystkich chorób ma podłoże emocjonalne związane z przeżywaniem stresu. Może on prowadzić do takich reakcji fizjologicznych organizmu, jak wzrost rytmu pracy serca, czy występowania nadciśnienia. Jeśli stres przedłuża się, mogą wystąpić psychosomatyczne lub psychofizjologiczne zaburzenia organizmu, takie jak np. wrzody, czy zapalenie okrężnicy. Wiadomo również, że chroniczny stres wyzwala ilościowe i jakościowe zmiany w systemie immunologicznym, osłabiając go.