Print0003 TIF

ROZWÓJ FIZYCZNY DZIECI I MŁODZIEŻY 3

ROZWÓJ FIZYCZNY DZIECI I MŁODZIEŻY 3

organizmu i re

"ł

gulują jego wzrastanie, różnicowanie i dojrzewanie. Wszystkim zaburzeniom układu dokrewnego towa

rzucona hipoteza Steinhausa, że towarzyszący ćwiczeniom fizycznym nacisk na strefy y^zrostowe kości stymuluje ich^wzrost linijny; zbyt duży nacisk, związany z długotrwałymi i duźymrwyśiłkami (np. upray^anT^sportu wyczynowego), może opóźniać wzrastanie,

rzyszą zaburzenia w rozwoju fizycznym dziecka. II* [Czynniki zewnętrzny (egzogenne)

Określa się je terminem modyfikatorów lub czynników wspomagających rozwój i wyróżnia się:

1.    ^Czynniki środowiskowe, w tym:,

a.    ę^nmkrbiogeograficzne (modyfikatory naturalne)— m.in. klimat (w klimacie zimnym i tropikalnym tendencja do opóźniania rozwoju), sezonowość (większe przyrosty wysokości ciała wiosną i latem, masy ciała jesienią i zimą), stan powietrza, gleby, wody (na terenach o dużym zanieczyszczeniu środowiska większe ryzyko małej urodzeniowej masy ciała).

b.    Czynniki społeczno-ekonomiczne (modyfika-to ry^y^thTacyj no - k u 1 tu r o we) —- w tynT~stafus społeczny (wykształcenie) i ekonomiczny rodziców, warunki bytowe rodziny, miejsce zamieszkania (niższe wskaźniki rozwoju somatycznego i wolniejsze tempo dojrzewania dzieci wiejskich w Polsce), środowisko psychospołeczne, zwłaszcza rodzinne.

2,    Styl życia i zachowania zdrowotne., W tej grupie czynników na szczególną uwagę zasługują:

a.    Żywienie. które powinno pokrywać w pełni zapotrzebowanie na energię i wszystkie składniki odżywcze oraz płyny (szczególnie ważne jest karmienie piersią co najmniej do 6. mż.).

>.

b.    Aktywność ruchowa. Ruch i wysiłek fizyczny angazlijąwlele układów i funkcji organizmu, zwiększają sprawność i wydolność fizyczną, zdolności przystosowawcze. Sprzyjają także rozwojowi psychicznemu i społecznemu dziecka, utrzymaniu odpowiedniej masy ciała; opóźniają rozwój miażdżycy i procesy starzenia. Istnieje dotychczas nie od-

3. Wpływ chorób przewlekłych. Wielu chorobom genetycznym,, metąbojicznym i układowym towarzyszą często zaburzenia wz r asTanTa7pr o p o r cj fći a -ła, dojrzewania7~Mechamzm tych zaburzenTaoże być różny.

Charakterystyka rozwoju fizycznego i motorycznego w różnych okresach życia dziecka,*

Okres wewnątrzłonowy (śródmaciczny, prenatalny) — 280 dni ciąży    ~

-¹' " ' "    ■"-■■-U- . ^ -K,

Jest to okres o najszybszym tempie rozwoju. Z zapłodnionej komórki jajowej, niewidocznej gołym okiem, w ciągu około 280 dni ciąży rozwija się organizm dziecka o przeciętnej długości 50 cm i masie ciała 3500 g.

Faza zarodkowa (embrionalna) — do 8^ tygodnia ciąży

Nosi ona nazwę organogenezy, choć dla wielu układów przedłuża się nawet do 3. mż. W pierwszym tygodniu zapłodniona komórka jajowa ulega wielu podziałom komórkowym (bruzdkowaniu); w drugim tworzą się listki zarodkowe — endo-i ektoderma; wjrzecim mezoderma; w czwartym — somity; między 4. a 8. tygodniem ciąży zarodek różnicuje się w kierunku struktur typowo ludzkich. Masa 8-tygodniowego zarodka wynosi około 10 g, a długość 2-3 cm.

Faza płodowa^— od 9. tygodnia ciąży do porodu (38-42. tygodnia ciąży)

Charakteryzuje ją gwałtowne, szczególnie w drugim trymestrze ciąży, tempo wzrastania i rozwoju funk-

-» -_m •    ^ -łł •    . i . ►. -    ^ i

cjonalnego wszystkich narządów i układów. Masa

^ ■ ■.. •■^r -.    . ,

ciała płodu wynosi pod koniec trymestru: pierwszego (12, tydzień ciąży) — około 25 g; drugiego (28. tydzień ciąży) — około 1000 g. Płód uródzDnyprzed 24. tygodniem ciąży nie jest zdolny do życia. W trzecim trymestrze zwiększa swoje rozmiary ciała, głównie dzięki przyrostom tkanki tłuszczowej podskórnej i mięśniowej.

Pierwsze ruchy płodu matka zaczyna odczuwać około 14. tygodnia ciąży (nie skoordynowane, arytmiczne prostowanie, rozpychanie, kopanie), ale aktywność neurologiczna płodu — skurcze mięśni i ruchy izolowanych okolić ciała pod wpływem stymulacji lub spontaniczne — występuje już około 9. tygodnia ciąży^ Płód wykonuje ruchy: połykania około 14. tygodnia, ciąży, warg około 20. tygodnia ciąży^aktywne ruchy ssania około 24. tygodnia ciąży. WJ 7. tygodniu ciąży pojawiają się pierwsze oznaki odruchu chwytnego, ą w 25. tygodniu ciąży odruchu Morp. W końcu ciąży płód może reagować ruchem i przyśpieszeniem czynności sercana bodźce akustyczne (hałas słyszany przez powłoki brzuszne) i stany emocjonalne matki (przenikanie przez łożysko adrenaliny i innych neuromediatorów^.

Okres noworodkowy — 28jdni życia

Cechy fizyczne i funkcja organizmu noworodka zależą od tego, w którym tygodniu życia płodowego urodził się. Noworodek donoszony (tzn. urodzony między 38. a 42. tygodniem ciąży) ma prźeaętną: — masę ciała 3300-5600 g (większa u chłopców

M. .

niz u aziewęząy;

—    długość ciała 50-52 cm;

—    długość ciemieniowó-siedzeniową 35 cm;

—    óhw53. głowy 35 cm. (o" 1 -2^5Twiększy^_niż

obwód klatki piersiowej).

W pierwszych dniach życia dochodzi do ubytku

o